Thực hiện chỉ đạo của Trung ương, Chính phủ và tỉnh Quảng Ninh, hiện các địa phương trong tỉnh đang tích cực, khẩn trương, nghiêm túc, quyết liệt triển khai Đề án sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp xã, đảm bảo tiến độ, chất lượng. Trong đó, huyện Vân Đồn và Cô Tô sẽ xây dựng trở thành đặc khu. Hiện 2 địa phương này đã và đang xây dựng đề án, thực hiện các bước đảm bảo tiến độ đề ra.
Ngày 14/4/2025 vừa qua, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình đã ký Quyết định số 759/QĐ-TTg phê duyệt Đề án sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp. Một trong những nội dung Đề án nêu rõ, chuyển các huyện đảo, thành phố đảo hiện nay thành đơn vị hành chính cấp xã có tên gọi là đặc khu. Theo đó, hình thành 11 đặc khu thuộc tỉnh từ 1 huyện đảo (11 huyện đảo, gồm: Vân Đồn, Cô Tô, Cát Hải, Trường Sa, Hoàng Sa, Phú Quý, Kiên Hải, Bạch Long Vĩ, Cồn Cỏ, Lý Sơn, Côn Đảo). Riêng đối với TP Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang, cấp có thẩm quyền đã đồng ý chủ trương tách xã Thổ Châu thuộc TP Phú Quốc để thành lập 1 huyện riêng, theo đó nghiên cứu thành lập 2 đặc khu: Phú Quốc và Thổ Châu.
Triển khai đề án của Chính phủ, ngày 15/4/2025, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Chỉ đạo sắp xếp đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp đã ký Công văn số 03/CV-BCĐ gửi Tỉnh ủy, UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương về việc định hướng một số nhiệm vụ sắp xếp đơn vị hành chính và tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp; về tổ chức bộ máy, cán bộ, công chức, viên chức khi thực hiện sắp xếp.
Công văn nêu rõ định hướng sắp xếp đối với các đơn vị hành chính cấp xã thuộc các đơn vị hành chính cấp huyện ở hải đảo. Theo đó, các huyện đảo, thành phố đảo hiện nay sẽ chuyển thành các đặc khu, gồm: TP Phú Quốc (tỉnh Kiên Giang) và 11 huyện đảo, gồm: Vân Đồn, Cô Tô (tỉnh Quảng Ninh), Cát Hải, Bạch Long Vĩ (TP Hải Phòng), Trường Sa (tỉnh Khánh Hòa), Hoàng Sa (TP Đà Nẵng), Phú Quý (tỉnh Bình Thuận), Kiên Hải (tỉnh Kiên Giang), Cồn Cỏ (tỉnh Quảng Trị), Lý Sơn (tỉnh Quảng Ngãi), Côn Đảo (tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu). Trong đó lưu ý, xây dựng phương án chuyển nguyên trạng các huyện đảo, thành phố đảo thành đặc khu và kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp xã (nếu có) thuộc huyện đảo, thành phố đảo. Riêng đối với tỉnh Kiên Giang, cấp có thẩm quyền đã đồng ý chủ trương tách xã Thổ Châu thuộc TP Phú Quốc để thành lập 1 huyện riêng, theo đó đề nghị xây dựng phương án thành lập 2 đặc khu: Phú Quốc và Thổ Châu.
Như vậy, theo Đề án sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp của Chính phủ, tỉnh Quảng Ninh dự kiến có 2 huyện được xây dựng thành đặc khu là Vân Đồn và Cô Tô. Đây là vinh dự, đồng thời cũng là trách nhiệm lớn lao đối với Quảng Ninh nói chung, 2 huyện Vân Đồn, Cô Tô nói riêng trong việc lập đề án, quy hoạch, xây dựng các đặc khu xứng tầm với tiềm năng, thế mạnh, hướng đi riêng có, cùng với đó là đảm bảo vững chắc quốc phòng, an ninh, chủ quyền biển đảo.
Hiện 2 huyện Vân Đồn và Cô Tô đang tích cực triển khai, xây dựng Đề án sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã theo hướng xây dựng trở thành đặc khu đảm bảo tiến độ, chất lượng. Trong đó, HĐND huyện Vân Đồn khóa XX nhiệm kỳ 2021-2026 đã tổ chức kỳ họp thứ 29 để xem xét, quyết định nội dung quan trọng về việc thông qua chủ trương thành lập Đặc khu Vân Đồn thuộc tỉnh Quảng Ninh.
Sau khi thảo luận về chủ trương, công tác cán bộ, chính sách đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ; thành lập tổ công tác của đặc khu ở các khu vực vùng sâu, vùng xa, hải đảo và chính sách đặc thù cho nhân lực làm việc tại đây…, với tinh thần dân chủ, thống nhất các đại biểu đã biểu quyết nhất trí 100% tán thành chủ trương thành lập Đặc khu Vân Đồn thuộc tỉnh Quảng Ninh trên cơ sở chuyển nguyên trạng huyện Vân Đồn và kết thúc hoạt động của 12 đơn vị hành chính cấp xã thuộc huyện. Sau khi thành lập, Đặc khu Vân Đồn có diện tích khoảng 2.171,33km, trong đó diện tích đất tự nhiên là 583,92km, diện tích vùng biển là 1.587,41km2; quy mô dân số 53.904 người.
Thực hiện chủ trương lớn của Trung ương, tỉnh Quảng Ninh tích cực, khẩn trương, tập trung chỉ đạo xây dựng đơn vị hành chính cấp xã, đặc biệt là các đơn vị đặc khu theo đề án của Chính phủ. Hiện các địa phương trong tỉnh đã cơ bản hoàn thành lấy ý kiến cử tri, nhân dân, đồng thời tiến hành họp HĐND các cấp để thông qua đề án đảm bảo tiến độ đề ra.