Ngày 9/3/1945, Nhật nổ súng đánh Pháp cùng một lúc trên toàn cõi Đông Dương, chưa đầy một ngày, thực dân Pháp đã quỳ gối đầu hàng Nhật. Sau khi Nhật đảo chính Pháp, Nhật chiếm giữ ở những vị trí xung yếu dọc đường số 18, đường số 10 và các huyện biên giới Móng Cái, Hà Cối, Bình Liêu, tiến hành xây dựng lực lượng bảo an ở khắp nơi trong tỉnh. Phát xít Nhật ra sức cải tổ bộ máy ngụy quyền để củng cố sự thống trị của chúng. Tất cả những hoạt động của phát xít Nhật nhằm củng cố địa vị thống trị của chúng trên mảnh đất Quảng Ninh cũng như toàn cõi Đông Dương… Chúng thẳng tay đàn áp những người không tuân lệnh; thu thóc thuế, thóc tạ, bắt dân ta đóng tiền của nhiều hơn với một chính sách kinh tế thời chiến rất ráo riết, làm cho nền kinh tế trong tỉnh thêm kiệt quệ, đời sống công nhân, nhân dân các dân tộc điêu đứng. Khi ấy, Ban Thường vụ Trung ương Đảng họp ở Làng Đình Bản, Từ Sơn (Bắc Ninh) tổ chức Hội nghị mở rộng và có chủ trương “Phát động một cao trào chống Nhật cứu nước mạnh mẽ làm tiền đề cho cuộc tổng khởi nghĩa” với chỉ thị “Nhật Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”. Điều đó thể hiện sự lãnh đạo sáng suốt, kiên quyết, kịp thời và sáng tạo của Đảng ta, là “kim chỉ nam” cho mọi hành động của Đảng trong cao trào chống Nhật cứu nước. Tại Quảng Ninh, nhân dân ở nhiều nơi sục sôi khí thế cách mạng và sẵn sàng lao vào cuộc chiến sinh tử cứu nước, cứu nhà. Cơ sở Đảng và Mặt trận Việt Minh ở một số nơi trong tỉnh nắm thời cơ kịp thời chuyển các hình thức đấu tranh phù hợp với tình hình mới, phát động quần chúng tiến lên cao trào chống Nhật cứu nước.