Đến các bản làng của đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) trên rẻo núi cao hay vùng đất biên cương của Tổ quốc, bức tranh của nông thôn đang từng ngày đổi mới với những gam màu của hạnh phúc, đủ đầy và sung túc. Như một phép màu diệu kỳ, bức tranh sinh động phản ánh hiện thực đời sống của đồng bào các DTTS trên địa bàn tỉnh hôm nay chính là thành quả của những quyết sách kịp thời, chung sức, đồng lòng của cả hệ thống chính trị và hơn hết là ý chí, khát vọng vươn lên của chính đồng bào DTTS.
Đổi thay ở các thôn, bản
Đồn Đạc là xã đông đồng bào DTTS sinh sống nhất ở huyện Ba Chẽ, trong đó người Dao chiếm 72%. Có một thời, xã Đồn Đạc (huyện Ba Chẽ) đã đi vào ký ức của nhiều thế hệ là “rốn nghèo” của cả tỉnh với tỷ lệ hộ nghèo chiếm tới 77%. Sau hơn một thập kỷ triển khai thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia, trong đó có Nghị quyết 06, diện mạo nơi đây đổi thay rõ nét. Từ một vùng núi hoang sơ, Đồn Đạc giờ đã được phủ kín bằng những rừng keo, quế, giổi... Những cánh đồng khô cằn, bạc màu, nứt nẻ mà nay đã được người dân dồn tâm huyết, công sức, mồ hôi để cải tạo thành ruộng mía, ngô, khoai, sắn, rau màu, cây trái... bốn mùa xanh tốt. Những tuyến đường bê tông trải dài phủ đầy hoa thơm. Những câu chuyện xây nhà, mua xe, làm giàu đã trở thành thường nhật. Những mái nhà lụp xụp đã nhường chỗ cho những ngôi nhà cao tầng được xây dựng khang trang, bề thế, kiên cố tạo nên bức tranh về một vùng quê giàu đẹp.
Từng là một hộ trong diện đặc biệt khó khăn của xã Đồn Đạc, ông Triệu Quý Bảo, thôn Pắc Cáy đã từng nghĩ không biết đến bao giờ gia đình ông mới thoát được cảnh “ăn bữa nay, lo bữa mai”. Bởi, nhiều năm về trước, giống như đa số người dân trong xã, gia đình ông chủ yếu nấu rượu lấy bã nuôi lợn, “ngưng làm, đứt bữa”. Thế nhưng, giờ đây, gia đình ông Bảo không những xây được căn nhà kiên cố, khang trang, rộng rãi, mà còn sắm được xe ô tô tải làm phương tiện vận chuyển hàng hoá.
Bao năm cứ “ăn bữa nay, lo bữa mai” cũng quen rồi, chả ai mơ, nghĩ có một ngày có đường bê tông trải vào tận cửa, trồng cánh rừng rộng lớn, phát triển những đồi trà hoa vàng to như hôm nay. Tỉnh, huyện không chỉ làm đường giao thông, dẫn nước sạch về tận nhà, hỗ trợ cây giống trồng rừng quế, hồi, giổi... mà còn cho vay vốn tín dụng chính sách để đầu tư phát triển kinh tế. Bằng nguồn vốn vay đó, gia đình tôi mới mạnh dạn chuyển hướng trồng keo, trà hoa vàng. Cây keo giúp cho cái nhà, trà hoa vàng sẽ dành sắm ô tô”, ông Bảo vui vẻ cho biết.
Cách nhà ông Bảo không xa là ngôi nhà biệt thự với diện tích 300m2 của gia đình anh Tài. Vừa tất bật chăm sóc cho đàn gà hàng trăm con, anh Tài vừa khoe với chúng tôi: Ở Đồn Đạc, ngày càng nhiều những người trẻ lựa chọn mảnh đất quê hương để làm giàu. Phong tục của người dân tộc Dao chúng tôi là khi con trai lớn, ngoài việc dựng vợ, sẽ được bố mẹ chia cho một mảnh đất rừng làm vốn để làm ăn. Có rừng, có đất rồi được cán bộ huyện, xã và thôn hỗ trợ kỹ thuật, giống, vốn từ trồng rừng cho tới chăn nuôi, hai vợ chồng cứ thế mà làm ăn thôi. Tiền thu về trăm triệu đồng đấy.
Ông Lưu Minh Thắng, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Đồn Đạc, huyện Ba Chẽ, chia sẻ: Từ năm 2015 khi các chủ trương, chính sách thực hiện giảm nghèo cho vùng đồng bào DTTS, miền núi, biên giới được tỉnh triển khai mạnh mẽ thông qua Chương trình 135, Đề án 196, Nghị quyết số 06, Đồn Đạc đã rũ bỏ cái khó, cái nghèo để khoác lên mình sức sống mới của sự sung túc, đủ đầy và giàu có. Đến nay, toàn xã không còn hộ nghèo theo tiêu chí của Trung ương và tỉnh. Thu nhập bình quân của người dân là 74,3 triệu đồng/người/năm.
Những câu chuyện thoát khó làm giàu, hay những mô hình sản xuất tiêu biểu, những tấm gương triệu phú nông dân ngày càng trở nên nhiều hơn tại các thôn, bản vùng miền núi, biên giới, hải đảo của tỉnh. Không chỉ dừng lại ở đó, đồng bào dân tộc thiểu số còn đã và đang “làm chủ” các doanh nghiệp, HTX, cơ sở sản xuất.
Vốn là nghề truyền thống của đồng bào DTTS ở Bình Liêu, miến dong ở đây từ lâu nổi tiếng bởi vị thơm, ngon, ngọt, không bị nát, được làm hoàn toàn từ nguyên liệu tại địa phương. Khi chương trình OCOP được triển khai rộng khắp trên địa bàn tỉnh với khí thế thi đua sôi nổi, HTX Phát triển Đình Trung của anh La A Nồng được thành lập và đi vào trong khí thế đó. Nhờ các chính sách hỗ trợ của tỉnh và huyện từ việc thành lập HTX, đầu tư sản xuất, chế biến sản phẩm, xây dựng thương hiệu, đóng gói bao bì cho tới tiêu thụ, anh Nồng càng phát triển, đưa sản phẩm tiêu thụ trong và ngoài tỉnh, tạo việc làm cho 10-12 lao động địa phương.
Anh La A Nồng chia sẻ: Giờ đây, sản phẩm miến dong không chỉ giúp gia đình tôi, mà còn nhiều gia đình khác có nhà đẹp, có ô tô, có cuộc sống đủ đầy. Những thanh niên đồng bào DTTS đã và đang gắn bó, nỗ lực từng ngày để làm giàu trên chính vùng đất biên cương của Tổ quốc này giờ không phải là hiếm.
Chắc hẳn ít ai hình dung được phần lớn các xã miền núi, biên giới, hải đảo của tỉnh từ xuất phát điểm thấp với thu nhập bình quân chỉ đạt 43,7 triệu đồng/người/năm, số hộ nghèo DTTS là 952 hộ, chiếm 62,39% tổng số hộ nghèo toàn tỉnh. Tư tưởng của cán bộ, đảng viên, nhân dân còn trông chờ, ỷ lại, nhiều phong tục, tập quán lạc hậu còn tồn tại trong nếp sống, nay đã mang một diện mạo hoàn toàn mới như vậy. Những thành quả đạt được hôm nay là kết quả của một quá trình dài mà ở đó những chủ trương, chính sách đúng đắn, nhất quán trong việc chăm lo, phát triển vùng đồng bào DTTS đã được tỉnh quan tâm ban hành và đưa vào cuộc sống một cách hiệu quả.
Vì hạnh phúc nhân dân
Xác định hạ tầng phải đi trước một bước, tỉnh đã quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, ưu tiên dành nguồn lực lớn từ ngân sách nhà nước, tập trung đầu tư, phát triển kết cấu hạ tầng giao thông thúc đẩy liên kết vùng động lực với vùng khó khăn… Nhờ đó, nhiều tuyến đường giao thông mang tính động lực trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội vùng nông thôn, miền núi, biên giới đã được hoàn thành và đưa vào sử dụng trong niềm hân hoan, phấn khởi và hồ hởi của bà con nhân dân. Có thể kể đến như: Đường giao thông nối từ trung tâm xã Đại Dực sang trung tâm xã Đại Thành cũ (huyện Tiên Yên), đường giao thông từ trung tâm huyện đi xã Quảng An (huyện Đầm Hà), đường giao thông kết nối từ Quốc lộ 18 đến khu trung tâm xã Quảng Sơn (huyện Hải Hà)…
Cùng với hạ tầng giao thông, hạ tầng giáo dục cũng được tỉnh dành nhiều ưu tiên. Riêng giai đoạn 2021 - 2025 tỉnh đã đầu tư sửa chữa, nâng cấp 24 trường học các cấp. Đến nay, ở vùng đồng bào DTTS, miền núi, hải đảo, tỉnh đã hoàn thành, đưa vào sử dụng Trường THPT Bình Liêu (huyện Bình Liêu), Trường THCS&THPT Quảng La (TP Hạ Long), Trường PTDT Nội trú Ba Chẽ (huyện Ba Chẽ)…
Các hạ tầng thiết yếu khác như viễn thông, điện, nước, y tế, văn hoá ngày càng được củng cố, nâng cấp. Đến nay, 100% các thôn, bản trên địa bàn xã đã được phủ sóng điện thoại di động, 100% người dân được phủ sóng mạng di động 4G, 100% số hộ dân được sử dụng điện an toàn và nâng cao chất lượng điện, 99,9% hộ gia đình được sử dụng nước sạch, 100% các thôn, bản vùng đồng bào DTTS có nhà văn hóa, đáp ứng tốt nhu cầu hoạt động văn hóa của nhân dân…
Để loại bỏ tư tưởng trông chờ, khơi dậy ý chí vươn lên, thôi thúc khát vọng làm giàu của người dân, tỉnh đã huy động mọi nguồn lực hỗ trợ, đồng hành, trao cần câu cho người dân, chuyển từ “cho không” sang “cho vay”. Giai đoạn 2021-2025, trong 120.203 tỷ đồng vốn xã hội hóa, vốn tín dụng chiếm tới 81,11% với doanh số cho vay nông nghiệp, nông thôn là 97.498 tỷ đồng. Con số này là minh chứng rõ nét cho những nỗ lực vượt bậc của người dân, thay đổi tư duy, loại bỏ tư tưởng trông chờ, chủ động tiếp cận nguồn vốn, phát triển sản xuất. Qua đó, tỉnh đã hoàn thành trước 3 năm chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021–2025. Theo chuẩn nghèo của tỉnh, toàn tỉnh chỉ còn 8 hộ nghèo chiếm tỷ lệ 0,002%, 1.197 hộ cận nghèo chiểm tỷ lệ 0,310%. Trong đó, hộ nghèo DTTS là 8 hộ, chiếm 100% tổng số hộ nghèo; 811 hộ cận nghèo DTTS, chiếm 67,75% tổng số hộ cận nghèo. Thu nhập bình quân đầu người vùng đồng bào DTTS biên giới, hải đảo của tỉnh đến hết năm 2024 đạt 83,7 triệu đồng/người. Ước năm 2025, toàn tỉnh không còn hộ nghèo, hộ cận nghèo theo chuẩn nghèo của tỉnh.
Hiện thực hóa phương châm “Mọi người dân Quảng Ninh đều được hưởng thành quả phát triển, tăng trưởng bao trùm và không để ai bỏ lại phía sau”, đến nay, 100% đồng bào DTTS sinh sống ở các xã mới ra khỏi diện khó khăn được cấp thẻ bảo hiểm y tế, hỗ trợ khám chữa bệnh cho người nghèo trên địa bàn tỉnh; 100% xã có triển khai tư vấn dinh dưỡng đối với trẻ nhỏ dưới 2 tuổi; tình trạng hôn nhân cận huyết thống không còn, tảo hôn giảm rõ rệt, phát hiện kịp thời và xử lý nghiêm các vụ việc bạo lực giới, xâm hại phụ nữ và trẻ em. Cùng với đó, an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được bảo đảm, chủ quyền biên giới quốc gia được giữ vững, không để xảy ra các “điểm nóng”, “điểm phức tạp” về an ninh trật tự.
Sự khởi sắc của mỗi bản làng, rẻo cao, miền núi đẹp giàu, văn minh, đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc là minh chứng cho tinh thần đoàn kết, ý chí tự lực, tự cường của mọi người dân trên hành trình khát vọng dựng xây nhịp sống mới văn minh, hiện đại, ấm no. Đây không chỉ là động lực, nối dài khát vọng, củng cố niềm tin của nhân dân với chính quyền và Đảng, mà còn là “vắc xin tự miễn dịch” cho đồng bào DTTS trước các luận điệu xuyên tạc, dụ dỗ, lôi kéo của thế lực thù địch, phản động và tích cực tham gia bảo vệ Đảng, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa.