Công nghiệp chế biến, chế tạo (CBCT) đang từng bước khẳng định vai trò then chốt trong phát triển công nghiệp, trở thành động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tạo giá trị gia tăng cao và đóng góp tích cực vào nguồn thu ngân sách của địa phương. Nhận thức rõ vai trò này, tỉnh Quảng Ninh đã xác định phát triển công nghiệp CBCT là hướng đi chiến lược, gắn liền với quá trình cơ cấu lại nền kinh tế và đổi mới mô hình tăng trưởng theo hướng bền vững, hiện đại.

Trong những năm qua, ngành công nghiệp CBCT của tỉnh đã và đang trở thành một trong những ngành kinh tế quan trọng, từng bước khẳng định vai trò động lực trong phát triển KT-XH. Quy mô doanh nghiệp lĩnh vực CBCT phát triển khá nhanh, bình quân tăng 11,2%/năm. Trong giai đoạn từ năm 2021 đến năm 2023, Quảng Ninh đã ghi nhận những bước phát triển vượt bậc trong lĩnh vực công nghiệp CBCT. Quy mô ngành đạt trên 37.000 tỷ đồng, với tốc độ tăng trưởng bình quân 22,83%/năm, tạo hàng vạn việc làm mới cho lao động địa phương.

Với quyết tâm đưa ngành công nghiệp CBCT trở thành một trong 3 trụ cột chính trong ngành công nghiệp của tỉnh, ngay đầu nhiệm kỳ 2020-2025, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh đã sớm ban hành Nghị quyết số 01-NQ/TU về phát triển nhanh, bền vững công nghiệp chế biến, chế tạo giai đoạn 2020-2025, định hướng đến năm 2030. Đây được xem là chủ trương, quyết sách đúng đắn để tạo bứt phá, lợi thế cạnh tranh hơn nữa cho ngành công nghiệp CBCT trong giai đoạn mới.

Theo nhận định của các chuyên gia kinh tế, Nghị quyết 01-NQ/TU là sự đột phá, mở ra hướng phát triển hoàn toàn mới cho ngành công nghiệp CBCT của tỉnh. Cùng với những lợi thế sẵn có là hệ thống các cảng biển, dịch vụ logistics, các KCN, đường cao tốc, nhất là hệ thống các cặp cửa khẩu song phương với Trung Quốc... sẽ tạo ra lực đẩy mạnh mẽ để công nghiệp CBCT của tỉnh phát triển nhanh, mạnh, bền vững, thật sự là động lực và có đóng góp quan trọng cho tăng trưởng bền vững của tỉnh giai đoạn 2020-2025.

Để hoàn thành các mục tiêu đặt ra trong Nghị quyết, một trong những nhiệm vụ trọng tâm được các ngành, địa phương đặt ra là đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng và hoàn thiện hạ tầng các khu công nghiệp; huy động các nguồn lực đầu tư hạ tầng cho các khu công nghiệp, khu kinh tế để phát huy tối đa những lợi thế cũng như tăng sức hút của các khu công nghiệp, khu kinh tế trên địa bàn tỉnh đối với các nhà đầu tư. Tỉnh cũng xây dựng môi trường đầu tư hấp dẫn, với hệ thống kết cấu hạ tầng được đầu tư hoàn thiện. Đặc biệt là những dự án giao thông chiến lược, góp phần thu hút các tập đoàn lớn trong lĩnh vực CBCT.

Đến nay, đã có 2 KCN hoàn thiện hạ tầng, 6 KCN đang triển khai thi công san nền và xây dựng cơ sở hạ tầng. Trong giai đoạn 2020-2025, một số dự án, công trình hạ tầng giao thông trọng điểm kết nối các KKT đã được tỉnh quan tâm đầu tư như: Đường cao tốc Hạ Long - Móng Cái; Đường kết nối từ tuyến cao tốc Vân Đồn - Móng Cái đến cảng Vạn Ninh; Tuyến đường trục chính trung tâm khu đô thị Cái Rồng; Dự án xây dựng hoàn chỉnh nút giao đầm Nhà Mạc (tại km20+50 đường cao tốc Hạ Long - Hải Phòng); Tuyến đường từ nút giao đầm Nhà Mạc đến KCN Bắc Tiền Phong...

Cùng với đó, tỉnh giải quyết nhanh các thủ tục hành chính về đất đai, đầu tư, cấp phép, thuế, tín dụng, thông quan hàng hóa; đồng thời làm tốt công tác đền bù, giải phóng mặt bằng để các dự án sớm đi vào triển khai. Các doanh nghiệp CBCT được hỗ trợ mạnh mẽ trong xúc tiến đầu tư, đưa nhanh các dây chuyền sản xuất vào hoạt động tại các khu kinh tế, khu công nghiệp, tạo giá trị gia tăng và năng lực sản xuất mới.

Là đơn vị sản xuất sợi Polyester, Cotton, Nylon… Công ty TNHH Khoa học kỹ thuật Texhong Ngân Long (KCN Hải Yên) đã sản xuất đạt trên 100 nghìn tấn sợi thành phẩm. Từ năm 2024 đến nay, công ty tiếp tục đi vào sản xuất ổn định, trung bình đạt khoảng 10,4 tấn/tháng. Bà Châu Bá Cầm, Tổng Giám đốc Công ty TNHH Khoa học kỹ thuật Texhong Ngân Long, cho biết: Lựa chọn đầu tư tại KCN Hải Yên, công ty đã luôn nhận được sự hỗ trợ, giúp đỡ về mọi mặt từ phía tỉnh Quảng Ninh. Khi công ty gặp khó khăn đều được nhanh chóng hỗ trợ, tháo gỡ, giải quyết. Đây là cơ sở tạo niềm tin cho chúng tôi tiếp tục phát triển dài hạn. Hiện công ty đã thực hiện thay đổi về máy móc, bố cục sản phẩm. Đồng thời đẩy mạnh khai thác những thị trường mới mở rộng về đơn hàng sản xuất.

Từ những tín hiệu tích cực trong hoạt động của các doanh nghiệp hiện hữu, Quảng Ninh tiếp tục đặt ra mục tiêu cao hơn trong thu hút đầu tư vào các khu kinh tế, khu công nghiệp. Năm 2025, Quảng Ninh đặt mục tiêu thu hút các dự án đầu tư tăng 10% so với năm 2024 vào các KKT, KCN.

Ban Quản lý KKT Quảng Ninh cho biết, sẽ tiếp tục tập trung xúc tiến, thu hút nhà đầu tư từ các thị trường có thế mạnh về phát triển công nghiệp chế biến, chế tạo, công nghiệp điện tử, bán dẫn, các ngành công nghiệp hỗ trợ, như châu Âu, Nhật Bản, Trung Quốc, Đài Loan (Trung Quốc), Singapore. Bên cạnh hoàn thiện hạ tầng (giao thông, nhà ở công nhân, hạ tầng kỹ thuật điện, cấp nước, viễn thông…), Quảng Ninh cũng tiếp tục nghiên cứu, đề xuất các cơ chế, chính sách ưu đãi đặc thù cho một số KCN chuyên ngành và dự án động lực, trọng điểm của tỉnh…

Với các giải pháp triển khai đồng bộ trên cơ sở những định hướng của Nghị quyết 01-NQ/TU, lĩnh vực công nghiệp CBCT đã có sự tăng trưởng đột phá, ghi dấu ấn trong bức tranh kinh tế chung của cả tỉnh. Tốc độ tăng trưởng ngành công nghiệp CBCT giai đoạn 2021-2025 ước đạt 23%/năm, là động lực tăng trưởng chính trong cả nhiệm kỳ.

Từ những kết quả bước đầu đầu, lĩnh vực công nghiệp CBCT tại Quảng Ninh tiếp tục khẳng định vai trò ngày càng rõ nét trong cơ cấu công nghiệp của tỉnh. Dù ngành công nghiệp CBCT ở Quảng Ninh còn mới mẻ, nhưng với sự tham gia của hơn 1.000 doanh nghiệp, ngành này đã trở thành một trong ba trụ cột quan trọng của nền công nghiệp tỉnh.

Hiện nay, quy mô và tỷ trọng công nghiệp CBCT trên địa bàn tỉnh đang tăng mạnh. Đến nay, tỉnh đã thu hút được 73 dự án đầu tư mới trong lĩnh vực CBCT. Đồng thời, phê duyệt điều chỉnh tăng vốn cho 40 lượt dự án, với tổng vốn đầu tư thu hút đạt 208.723 tỷ đồng (trong đó, vốn FDI đạt khoảng 6.656 triệu USD) gấp 4,17 lần chỉ tiêu thu hút của cả giai đoạn 2020-2025 nêu tại Nghị quyết 01 của BCH Đảng bộ tỉnh.

Từ nền tảng tăng trưởng mạnh mẽ và thu hút đầu tư ấn tượng, ngành công nghiệp CBCT tại Quảng Ninh tiếp tục ghi dấu với sự góp mặt của nhiều tập đoàn lớn trong và ngoài nước. Các tập đoàn tầm cỡ quốc tế đã lựa chọn Quảng Ninh là nơi xây dựng và mở rộng hệ thống sản xuất. Tiêu biểu như Tập đoàn Foxconn, "ông lớn" trong ngành công nghệ cao đã đầu tư 5 dự án tại đây với tổng vốn gần 1 tỷ USD. Nhà máy ô tô Thành Công Việt Hưng, đưa vào khai thác từ năm 2025 với công suất thiết kế hơn 120.000 xe/năm, không chỉ tạo động lực thu hút doanh nghiệp phụ trợ ô tô mà còn góp phần gia tăng giá trị sản phẩm.

Chỉ số sản xuất ngành công nghiệp CBCT đã tăng 34,59% so với cùng kỳ năm 2024. Trong đó, 9 sản phẩm đạt và vượt kế hoạch, như vải dệt kim (tăng 70,4%), tivi (tăng 34,8%), loa và tai nghe (tăng 19%), tấm quang năng (tăng 36,5%), tấm sàn vinyl tiles (tăng 13,5%) và xe các loại (tăng 16,3%). Tập đoàn Foxconn cũng bắt đầu sản xuất hai sản phẩm mới trong quý I/2025, gồm bản mạch máy in và máy sạc điện, với hơn 60.000 chiếc được đặt hàng.

Ông Tsuchimochi Atsusi, Tổng Giám đốc Công ty TNHH IKO Thompson Việt Nam (KCN Sông Khoai) cho biết:

Tôi đánh giá rất cao những lợi thế mà Quảng Ninh sở hữu trong việc thu hút đầu tư, đặc biệt là vị trí địa lý thuận lợi, hệ thống hạ tầng giao thông phát triển và sự đồng hành tích cực từ chính quyền địa phương. Hiện nay, nhiều doanh nghiệp Nhật Bản đang tích cực tìm hiểu cơ hội đầu tư tại tỉnh. Tôi tin rằng trong thời gian tới, sẽ có thêm nhiều nhà đầu tư Nhật Bản lựa chọn Quảng Ninh để triển khai các dự án.

Không chỉ ghi những dấu ấn trong bức tranh kinh tế cả tỉnh, ngành công nghiệp CBCT còn có nhiều đóng góp về mặt xã hội, là nguồn cung việc làm dài hạn và thu nhập ổn định, giải quyết việc làm cho một số lượng lớn lao động. Sau hơn 4 năm thực hiện Nghị quyết, các dự án trong lĩnh vực công nghiệp CBCT đã tạo việc làm cho hàng vạn lao động mới, nâng tổng số lao động làm việc trong lĩnh vực này lên khoảng 45.000 người.

Việc Quảng Ninh hoàn thành và đưa một số dự án có quy mô đầu tư lớn, mang tính dẫn dắt sự phát triển của cả lĩnh vực công nghiệp CBCT đi vào hoạt động đã tạo nền tảng quan trọng để Quảng Ninh tiếp tục thu hút các dự án đầu tư lĩnh vực này, từng bước hình thành chuỗi sản xuất đồng bộ, hiện đại.

Thời gian tới, Quảng Ninh kỳ vọng trở thành trung tâm công nghiệp CBCT khu vực phía Bắc. Để hiện thực hóa mục tiêu này, tỉnh đang đẩy mạnh việc rà soát và điều chỉnh quy hoạch không gian công nghiệp theo hướng chuyên môn hóa, ưu tiên phát triển công nghiệp công nghệ cao, công nghiệp sạch và công nghiệp hỗ trợ. Thực hiện chính sách thu hút đầu tư với cơ chế ưu đãi đặc thù cho các nhà đầu tư chiến lược trong các ngành trọng điểm như: Thiết bị điện tử, cơ khí chế tạo, sản xuất linh kiện ô tô…

Đồng thời, tỉnh chú trọng đẩy mạnh phát triển hạ tầng kỹ thuật đồng bộ. Bao gồm: Điện, nước, logistics, cảng biển và kết nối đường sắt; tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp mở rộng quy mô sản xuất; thúc đẩy chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo, ứng dụng công nghệ thông minh trong sản xuất, nhằm xây dựng các “khu công nghiệp thông minh” và “nhà máy thông minh”; tập trung nâng cao chất lượng nguồn nhân lực thông qua liên kết giữa nhà nước, nhà trường và doanh nghiệp, đào tạo lao động kỹ thuật cao.

Với những kết quả đã đạt được, có thể thấy ngành công nghiệp CBCT đang dần khẳng định vai trò quan trọng trong cơ cấu kinh tế của tỉnh. Việc thu hút các dự án quy mô lớn, tạo thêm việc làm và nâng cao giá trị sản xuất cho thấy định hướng phát triển của tỉnh đang đi đúng hướng. Đây là cơ sở để Quảng Ninh tiếp tục phát huy lợi thế, từng bước xây dựng nền công nghiệp hiện đại và có trọng tâm, góp phần ổn định và phát triển kinh tế địa phương.