Tối 17/8/2025, tại Trung tâm Văn hóa Trúc Lâm (Khu di tích và danh thắng Yên Tử, Quảng Ninh), Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã dự Lễ công bố giá trị nổi bật toàn cầu của Di sản văn hóa thế giới Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc, gắn với chương trình nghệ thuật đặc biệt “Thanh âm Yên Tử – Di sản ngàn đời”.
Cùng dự có các đồng chí: Nguyễn Minh Vũ, Ủy viên dự khuyết TƯ Đảng, Thứ trưởng Thường trực Bộ Ngoại giao, Chủ tịch Ủy ban UNESCO Việt Nam; Hoàng Đạo Cương, Thứ trưởng Bộ VHTT&DL; Y Thông, Thứ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo; Lê Ngọc Châu, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND TP Hải Phòng; Mai Sơn, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh.
Về phía tỉnh Quảng Ninh có các đồng chí: Vũ Đại Thắng, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh; Trịnh Thị Minh Thanh, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh; Phạm Đức Ấn, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh; Vũ Quyết Tiến, Phó Bí thư Tỉnh ủy cùng đại diện các đồng chí trong Thường trực Tỉnh ủy, HĐND tỉnh, UBND tỉnh và đông đảo nhân dân, du khách. Chương trình công bố giá trị nổi bật toàn cầu của Di sản văn hóa thế giới Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc do tỉnh Quảng Ninh chủ trì phối hợp với TP Hải Phòng, tỉnh Bắc Ninh, Bộ VHTT& DL, Bộ Ngoại giao và Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Quảng Ninh tổ chức.
Với những giá trị nổi bật toàn cầu, ngày 12/7/2025, tại Kỳ họp lần thứ 47 của Ủy ban Di sản Thế giới (UNESCO) tổ chức tại Cộng hòa Pháp đã công nhận Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc thuộc tỉnh Quảng Ninh, tỉnh Bắc Ninh và TP Hải Phòng là Di sản văn hóa thế giới. Đây là Di sản thế giới thứ 9 ở Việt Nam được UNESCO công nhận và là Di sản thế giới liên tỉnh thứ 2 ở Việt Nam sau Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà.
Di sản văn hóa thế giới Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc là chuỗi các di tích nằm trên địa bàn 3 tỉnh, thành phố gồm Quảng Ninh, Hải Phòng và Bắc Ninh gắn liền với sự ra đời, lan tỏa và phát triển của Thiền phái Trúc Lâm. Di sản là nơi hình thành, ra đời và phát triển của Trung tâm Phật giáo Thiền Tông thuần Việt, do người Việt trực tiếp sáng lập ra. Đây cũng là nơi hội tụ các công trình kiến trúc cổ kính là chùa chiền, am thất, tuyến hành hương, văn bia, mộc bản và các địa điểm linh thiêng được bảo tồn tốt trải dài từ Yên Tử đến Vĩnh Nghiêm và Côn Sơn, Kiếp Bạc. Di sản phản ánh đầy đủ các giai đoạn phát triển của Phật giáo Trúc Lâm từ khi sáng lập đến khi được thể chế hóa, rồi đến các giai đoạn phục hưng và truyền thừa tiếp nối.
Di sản văn hóa thế giới Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc được UNESCO công nhận là bằng chứng cho sự kết hợp độc đáo giữa nhà nước, tôn giáo và nhân dân trong việc hình thành bản sắc dân tộc Việt Nam. Cảnh quan linh thiêng tại quần thể được hình thành thông qua mối tương tác thường xuyên, mật thiết với thiên nhiên và một hệ thống đạo đức dựa trên lòng yêu chuộng hòa bình, tu dưỡng bản thân, lòng khoan dung, nhân ái và sự giao hòa giữa con người và thiên nhiên. Đây cũng là nơi thực hành truyền thống văn hóa tôn giáo tín ngưỡng lâu đời và truyền cảm hứng cho cộng đồng trong nước cũng như quốc tế, là trung tâm tôn giáo đầy sức cuốn hút và điểm đến hành hương quan trọng, khẳng định giá trị văn hóa và tâm linh sống động của truyền thống này của cộng đồng người Việt Nam cả ở trong nước và nước ngoài. Điều này hoàn toàn phù hợp với mục tiêu cốt lõi của UNESCO trong việc đề cao những giá trị chung của nhân loại về hòa bình, hòa giải, hòa hợp và chung sống hài hòa.
Để được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới, Quảng Ninh đã chủ trì cùng 2 địa phương là Bắc Ninh và Hải Phòng trải qua hơn 10 năm chuẩn bị hồ sơ. Trong giai đoạn này, Quảng Ninh đã triển khai đồng bộ các giải pháp nghiên cứu, diễn giải, thu thập thông tin, dữ liệu, xác định loại hình, lựa chọn tiêu chí để đề cử, thẩm định, đánh giá. Cùng với đó hàng chục cuộc hội thảo quốc gia, quốc tế về quần thể di tích đã diễn ra. Các tiêu chí được lựa chọn kỹ lưỡng, phù hợp, thực chất, mang bản sắc văn hóa đặc sắc tập trung vào 3 chuyên đề nghiên cứu các giá trị về văn hóa, lịch sử, hệ thống kiến trúc cảnh quan, giá trị địa chất - địa mạo và đa dạng sinh học để bổ sung những cứ liệu khoa học cho bộ hồ sơ Di sản, đặc biệt là các kết quả khảo cổ học, các bản đồ, bản vẽ, sơ đồ về địa chất địa mạo, viễn thám, bản đồ phân bố di tích...
Trong quá trình thu thập, tổng hợp và nghiên cứu, các chuyên gia đều thống nhất cho rằng Phật giáo Trúc Lâm với tinh thần nhập thế mà vị Tổ sáng lập chính là Phật Hoàng Trần Nhân Tông không chỉ có tầm ảnh hưởng ở trong nước mà cả với quốc tế. Hồ sơ chính thức Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc đã được hoàn thiện và trình UNESCO vào tháng 1/2024 và chính thức được tổ chức này công nhận là Di sản văn hóa thế giới tại Kỳ họp lần thứ 47, ngày 12/7/2025.
Phát biểu tại buổi lễ, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh, sau 11 năm kể từ khi Tràng An được công nhận Di sản thế giới (2014), Việt Nam vinh dự có thêm Quần thể Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa thế giới thứ 9 của quốc gia. Đây là hồ sơ di sản chuỗi đầu tiên, liên tỉnh, trải qua quá trình xây dựng gian nan trong bối cảnh dịch COVID-19 nhưng với sự đồng lòng, quyết tâm cao, đã thuyết phục được UNESCO đánh giá, công nhận.
Thủ tướng khẳng định, thành công này là kết quả của sự phối hợp chặt chẽ giữa Trung ương, các bộ, ngành, địa phương và sự đồng thuận, ủng hộ của nhân dân. Theo yêu cầu quốc tế trong công tác xét duyệt hồ sơ, chặng đường bảo vệ hồ sơ di sản có rất nhiều khó khăn, thách thức mới, tuy nhiên các đoàn công tác của Việt Nam luôn nỗ lực, quyết tâm rất cao. Hồ sơ Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc là Hồ sơ đề cử đầu tiên ở Việt Nam được triển khai theo hình thức di sản theo chuỗi, có cách tiếp cận rất mới ở Việt Nam, liên tỉnh với các điểm di tích nằm trên địa bàn rộng lớn có địa hình đồi núi, sông suối phức tạp. Tuy nhiên, hồ sơ đã được xây dựng một cách công phu, bài bản với chất lượng cao.
Thủ tướng cũng ghi nhận, biểu dương nỗ lực bền bỉ của tỉnh Quảng Ninh, địa phương chủ trì cùng sự tham gia tích cực của Bắc Ninh, Hải Phòng, các cơ quan ngoại giao, UNESCO Việt Nam và chuyên gia quốc tế.
Thủ tướng xúc động chia sẻ: Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại - Người anh hùng giải phóng dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới của Việt Nam luôn đặc biệt quan tâm đến sự nghiệp bảo tồn và phát huy di sản văn hóa dân tộc. Trong diễn văn khai mạc Hội nghị Văn hóa toàn quốc lần thứ nhất, Chủ tịch Hồ Chí Minh đưa ra luận điểm: “Văn hóa soi đường cho quốc dân đi”. Người nêu rõ vị trí, ảnh hưởng của văn hóa nghệ thuật trong việc giáo dục thế hệ trẻ, xây dựng con người Việt Nam yêu nước, độc lập, tự cường, tự chủ.
Đảng và Nhà nước ta đặc biệt quan tâm đến phát triển văn hóa. Đại hội Đảng lần thứ XIII xác định phát triển văn hóa là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, với quan điểm "văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu, vừa là động lực thúc đẩy sự phát triển bền vững của đất nước"; trong đó nhấn mạnh việc phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Việt Nam, xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, để văn hóa thực sự trở thành sức mạnh nội sinh, động lực đột phá cho sự phát triển và hội nhập quốc tế.
Để bảo tồn và phát huy giá trị Di sản, Thủ tướng yêu cầu Bộ VHTT&DL và các địa phương Quảng Ninh, Bắc Ninh, Hải Phòng tập trung thực hiện 5 nhóm nhiệm vụ trọng tâm: hoàn thiện khung pháp lý bảo vệ di sản; xác định rõ trách nhiệm quản lý; xây dựng kế hoạch quản lý gắn với phòng ngừa rủi ro, thiên tai; kết nối bảo tồn với phát triển du lịch bền vững; và đẩy mạnh quảng bá, lan tỏa hình ảnh di sản, để mỗi người dân trở thành “đại sứ văn hóa”.
Thủ tướng nhấn mạnh: “Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc được UNESCO công nhận là di sản thế giới đã góp phần làm phong phú thêm nền văn hóa đậm đà bản sắc Việt Nam. Đây là sức mạnh mềm, là nội lực để văn hóa thực sự trở thành động lực đột phá cho phát triển, để nền văn hiến Việt Nam rạng danh muôn đời, đất nước vững bước tiến vào kỷ nguyên mới giàu mạnh, văn minh, thịnh vượng.”
Bày tỏ cảm ơn và tiếp thu chỉ đạo từ Thủ tướng Chính phủ, đồng chí Phạm Đức Ấn, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh khẳng định: Tỉnh Quảng Ninh, Bắc Ninh và TP Hải Phòng sẽ nghiêm túc tiếp thu, cụ thể hóa chỉ đạo sâu sắc, toàn diện những định hướng quý báu của đồng chí Thủ tướng Chính phủ về phát huy, bảo tồn, lan tỏa những giá trị đặc sắc của Di sản văn hóa thế giới Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc.
Đây vừa là vinh dự, vừa là trọng trách lớn lao và cam kết sẽ phát huy cao độ tinh thần trách nhiệm, chủ động phối hợp chặt chẽ, đồng bộ trong xây dựng, tổ chức triển khai Kế hoạch quản lý di sản theo đúng quy định pháp luật và Công ước bảo vệ Di sản văn hóa của UNESCO; đảm bảo vừa bảo tồn nguyên vẹn các giá trị, vừa phát huy sáng tạo và hài hòa trong bối cảnh phát triển bền vững; biến những giá trị truyền thống thành nguồn lực nội sinh mạnh mẽ, góp phần xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, là động lực phát triển đất nước trong thời đại toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế sâu rộng.
Đồng chí cũng tin tưởng rằng, Di sản sẽ tiếp tục tỏa sáng, không chỉ là biểu tượng văn hóa, tâm linh của Việt Nam, mà còn là điểm đến hấp dẫn của du khách trong nước và quốc tế, là nơi khơi dậy giá trị hòa bình, nhân văn và trí tuệ trong mỗi con người.
Tại lễ công bố giá trị nổi bật toàn cầu của Di sản văn hóa thế giới Yên Tử - Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc, tỉnh Quảng Ninh đã tổ chức chương trình văn nghệ chào mừng với chủ đề "Thanh âm Yên Tử - Di sản ngàn đời" được xây dựng công phu, hoành tráng theo 3 chương: Theo dấu chân Phật Hoàng, Hào khí Trúc lâm - Tinh thần Việt muôn đời; Hào khí vươn mình - khát vọng Việt Nam với sự tham gia của hơn 700 ca sỹ, diễn viên chuyên và không chuyên.
Với mạch cảm hứng bắt nguồn từ non thiêng Yên Tử – nơi hội tụ linh khí đất trời và hồn cốt dân tộc, chương trình nghệ thuật đã tái hiện một hành trình xuyên thời gian: từ dấu chân của bậc minh quân – thiền sư, tới những trang sử hào hùng và rồi hòa nhịp cùng khát vọng vươn mình của Việt Nam hôm nay; đưa khán giả hòa mình vào không gian văn hóa – âm nhạc đặc sắc giữa non thiêng, nơi vang vọng thanh âm ngàn đời của Di sản.
Tại lễ công bố, tỉnh Quảng Ninh đã bắn pháo hoa tầm cao, chào mừng Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc được công nhận là Di sản văn hóa thế giới, màn pháo hoa đã để lại nhiều ấn tượng đối với đại biểu đến dự.
Trước đó, tại Cung Trúc Lâm Yên Tử đã diễn ra lễ tri ân, tưởng nhớ Đức vua Phật hoàng Trần Nhân Tông với sự tham gia của đông đảo các vị đại biểu, nhân dân, du khách...