Xã Hoành Mô được thành lập trên cơ sở sáp nhập toàn bộ diện tích tự nhiên và quy mô dân số của 2 đơn vị hành chính (xã Hoành Mô và xã Đồng Văn). Xã Hoành Mô có diện tích 137,91km², dân số gần 9.000 người, trong đó phần lớn là đồng bào dân tộc Tày, Dao, Sán Chỉ chiếm 94%.
Điểm tựa từ thành quả 2020-2025
Hoành Mô đang đứng trước những cơ hội lớn để bứt phá, phát triển toàn diện trên nhiều lĩnh vực, gắn với gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc, hình thành các mô hình tăng trưởng bền vững, mang dấu ấn riêng. Đặc biệt, với 13/22 thôn, bản nằm dọc tuyến biên giới Việt - Trung dài hơn 30km, khu vực này đã được quy hoạch trở thành trung tâm đô thị kinh tế cửa khẩu của tỉnh Quảng Ninh.
Thời gian qua, Đảng bộ xã Hoành Mô đã lãnh đạo, chỉ đạo chuyển đổi từ sản xuất nông nghiệp nhỏ lẻ, tự cung, tự cấp sang kinh tế nông nghiệp, phát triển mở rộng các mô hình nông nghiệp sinh thái, nông nghiệp xanh, nông nghiệp tuần hoàn, nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp công nghệ cao gắn với Chương trình xây dựng nông thôn mới.
Một trong những điểm nhấn quan trọng trong quá trình chuyển đổi nông nghiệp là việc quản lý, bảo vệ và phát triển rừng bền vững. Địa phương đã thực hiện lộ trình chuyển đổi từ rừng trồng gỗ nhỏ (hạn chế diện tích keo) sang trồng rừng gỗ lớn và các loại cây lâm nghiệp giá trị kinh tế cao. Điều này không chỉ giúp tăng thu nhập cho người dân mà còn góp phần bảo tồn đa dạng sinh học, phát huy vai trò phòng hộ của rừng. Cụ thể trong 5 năm trở lại đây, tổng diện tích trồng rừng trồng mới 332,4 ha; trồng dặm 399.500 cây hồi, quế. Thu hoa hồi 9.797,5 tấn, quế vỏ 1.700 tấn, quả sở 1.480 tấn, nhựa thông 371,1 tấn; khai thác trên 256 ha keo, bạch đàn. Tỷ lệ che phủ rừng xã Hoành Mô 66,5% xã Đồng Văn 97,8%.
Bên cạnh đó, xã cũng tích cực triển khai Đề án Tái cơ cấu ngành nông, lâm nghiệp, vận động người dân mạnh dạn chuyển đổi cây trồng, vật nuôi, đưa vào sản xuất các giống cây, con có giá trị kinh tế cao, phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu của địa phương, như: Dự án hoa Cao Sơn, Dự án trồng đào tại khu vực thôn Co Sen, thôn Phặc Chè… đã bước đầu mang lại những kết quả tích cực, mở ra hướng đi mới cho người dân.
Gắn liền với phát triển nông nghiệp, chương trình xây dựng nông thôn mới tại xã Hoành Mô đã đạt được những bước chuyển mới. Nhận thức của cán bộ và người dân về xây dựng nông thôn mới đã có sự chuyển biến rõ nét, chủ động tham gia đóng góp vào quá trình xây dựng và phát triển địa phương. Trong 5 năm trở lại đây, đã có 145 hộ hiến hơn 7,5 ha đất, hơn 10.000 cây hồi, quế, thông… để triển khai 11 tuyến đường, với tổng chiều dài hơn 7,2 km, giá trị trên 3,8 tỷ đồng; huy động hơn 7.850 ngày công dọn vệ sinh, tu sửa giao thông, kênh mương. Cơ sở hạ tầng từng bước được quan tâm đầu tư đồng bộ, với 43 dự án đầu tư công giai đoạn 2021-2025 đã bàn giao đưa vào sử dụng, góp phần nâng hạ tầng kỹ thuật khang trang, hiện đại. Có 16/22 thôn đạt thôn nông thôn mới; năm 2021 xã Hoành Mô đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao; năm 2023 xã Đồng Văn đạt chuẩn nông thôn mới.
Không chỉ tập trung vào nông nghiệp, xã Hoành Mô còn khai thác tiềm năng, lợi thế về cảnh quan thiên nhiên, văn hóa truyền thống và vị trí địa lý để phát triển mạnh ngành dịch vụ, đặc biệt là du lịch và kinh tế cửa khẩu. Với cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp, hệ thống đường biên, cột mốc thiêng liêng, hùng vỹ và bản sắc văn hóa đặc sắc, xã đã triển khai thực hiện Đề án Phát triển du lịch bền vững gắn với giảm nghèo và phát triển kinh tế - xã hội. Các sản phẩm du lịch đặc trưng được xây dựng, quảng bá, thu hút du khách đến tham quan, trải nghiệm.
Đặc biệt, việc cửa khẩu Hoành Mô (Việt Nam) - Động Trung (Trung Quốc) bao gồm cả lối thông quan Bắc Phong Sinh (Việt Nam) - Lý Hỏa (Trung Quốc) được công nhận là cặp cửa khẩu song phương từ ngày 25/6/2024 đã tạo động lực mới cho phát triển kinh tế cửa khẩu. Các hoạt động thương mại, dịch vụ tại khu kinh tế cửa khẩu Hoành Mô - Đồng Văn ngày càng sôi động, thu hút nhiều lao động, hộ kinh doanh tham gia, góp phần tạo việc làm, tăng thu nhập cho người dân. Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, tổng thu ngân sách trên địa bàn xã đạt hơn 990 tỷ đồng, trong đó thu từ xuất nhập khẩu chiếm hơn 70%. Với hơn 300 lao động bốc xếp, gần 170 hộ kinh doanh, hàng chục cơ sở lưu trú, dịch vụ vận tải, khu kinh tế cửa khẩu Hoành Mô - Đồng Văn đang trở thành trục phát triển chủ lực của cả xã.
Động lực tăng trưởng mới
Theo Quyết định số 80/QĐ-TTg phê duyệt Quy hoạch tỉnh Quảng Ninh thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, Chính phủ xác định xây dựng, phát triển đô thị, kinh tế thương mại biên giới tại khu kinh tế cửa khẩu Hoành Mô - Đồng Văn gắn liền với bảo đảm quốc phòng - an ninh. Đồng thời, phát triển khu Logistics gắn với cửa khẩu Hoành Mô - Đồng Văn. Đây chính là động lực quan trọng thúc đẩy phát triển xã Hoành Mô, thúc đẩy phát triển kinh tế biên mậu, du lịch qua biên giới trên địa bàn.
Chính vì vậy, việc sáp nhập không chỉ là sự sắp xếp lại địa giới hành chính mà còn mang tính chiến lược, tạo thời cơ để Hoành Mô phát huy tiềm năng, huy động nguồn lực và hướng tới mục tiêu trở thành trung tâm phát triển bền vững nơi phên giậu Tổ quốc. Với khát vọng vươn lên cùng quyết tâm chính trị cao của Đảng bộ và hệ thống chính trị, xã Hoành Mô đang bước vào nhiệm kỳ 2025–2030 với tâm thế mới, tầm nhìn xa và kế hoạch hành động cụ thể, quyết liệt.
Đảng bộ xã Hoành Mô luôn xác định công tác xây dựng Đảng là nhiệm vụ then chốt, giữ vai trò hạt nhân chính trị, dẫn dắt toàn diện trong lãnh đạo phát triển kinh tế - xã hội, giữ vững quốc phòng - an ninh và xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh; sắp xếp mô hình tổ chức bộ máy, hệ thống chính trị theo hướng “Tinh - gọn - mạnh - hiệu năng - hiệu lực - hiệu quả” gắn với cơ cấu lại, nâng cao chất lượng và bố trí đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ; triển khai giải pháp đào tạo, thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao; tăng cường kiểm tra, giám sát, kiểm soát quyền lực. Duy trì và nâng cao chất lượng tăng trưởng kinh tế gắn với chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng tăng tỷ trọng ngành Dịch vụ; lấy đột phá về khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số là động lực chính phát triển.
Đồng chí Dương Ngọc Khoa, Phó Bí thư thường trực Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Hoành Mô, cho biết: Hoành Mô phấn đấu đến năm 2030, quy mô kinh tế ở tốp khá trong nhóm các xã của tỉnh Quảng Ninh. Địa phương đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng tăng tỷ trọng dịch vụ, lấy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số làm động lực phát triển. Tiếp tục hoàn thiện hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại. Phát huy tiềm năng, lợi thế về địa hình để phát triển điện gió, chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Đồng thời, khai thác tiềm năng du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, cộng đồng, biên giới; phát triển nông nghiệp sinh thái, nâng cao chất lượng sống người dân, bảo đảm an sinh xã hội, giữ vững quốc phòng, an ninh và chủ quyền biên giới quốc gia.
Theo đó, giai đoạn 2025-2030, xã tập trung phát huy vai trò động lực của Khu kinh tế cửa khẩu Hoành Mô - Đồng Văn. Quan tâm cải thiện môi trường đầu tư và kinh doanh, thúc đẩy khu vực kinh tế tư nhân phát triển bền vững ở tất cả các ngành, lĩnh vực trong khu Kinh tế cửa khẩu Hoàng Mô - Đồng Văn thông qua cơ chế minh bạch hóa, số hóa, thông minh hóa, trên cơ sở áp dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn, gắn với thực hiện Nghị quyết 68-NQ/TW ngày 04/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân; phấn đấu khu vực kinh tế tư nhân đóng góp trên 50% GRDP của xã.
Xã cũng tập trung thu hút nguồn lực đầu tư kết cấu hạ tầng đồng bộ (bến bãi, trung tâm logistic và dịch vụ phụ trợ) trong khu kinh tế cửa khẩu Hoành Mô - Đồng Văn. Đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, giải quyết nhanh gọn các thủ tục, kịp thời nắm bắt thông tin về chính sách biên mậu phía nước bạn, có biện pháp, giải pháp xử lý khắc phục những khó khăn, vướng mắc, tạo điều kiện tốt nhất cho doanh nghiệp hoạt động sản xuất kinh doanh xuất nhập khẩu. Phối hợp, triển khai kho bãi cửa khẩu Hoành Mô, trung tâm thương mại, khu phức hợp. Phối hợp với Trung Quốc để đẩy mạnh phát triển du lịch qua biên giới, tạo sản phẩm du lịch mới. Nâng cao năng lực, hiệu quả kinh doanh các trung tâm thương mại, tạo môi trường thuận lợi, khuyến khích các hộ kinh doanh mở rộng quy mô, đa dạng hóa các loại hình kinh doanh dịch vụ.
Bên cạnh đó, Hoành Mô cũng khuyến khích, hướng dẫn hình thành mạng lưới thu mua, tiêu thụ nông, lâm sản, hàng hóa cho người dân. Khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư phát triển chăm sóc bảo vệ rừng gắn với phát triển du lịch sinh thái, du lịch nghỉ dưỡng, du lịch cộng đồng, du lịch nông nghiệp khu vực Cao Sơn, Cao Ly, Khe Tiền, Sông Moóc, Phạt Chỉ...; nghiên cứu thiết kế mẫu nhà truyền thống của đồng bào dân tộc Tày, Dao, Sán Chỉ để người dân tham gia phát triển du lịch cộng đồng, tạo nguồn sinh kế bền vững.
Để tiếp tục phát triển ngành du lịch, xã tổ chức phiên chợ đêm Hoành Mô; tiếp tục phát triển các môn thể thao dân tộc; quan tâm đào tạo nguồn nhân lực du lịch. Đồng thời, khuyến khích phát triển các câu lạc bộ văn hóa truyền thống, góp phần bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa dân tộc. Tiếp tục bảo đảm dịch vụ bưu chính - viễn thông, phủ sóng internet 100% thôn, bản, các tuyến điểm du lịch. Khuyến khích, giới thiệu tư vấn cho thanh niên đi làm việc tại các khu công nghiệp, ngành than. Khẩn trương xây dựng quy hoạch xây dựng chung, quy hoạch sử dụng đất; nghiên cứu tiềm năng, thu hút đầu tư phát triển điện gió trên địa bàn, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế bền vững, hiệu quả. Tập trung phát triển kinh tế, phấn đấu tốc độ tăng trưởng bình quân hằng năm đạt trên 19%. Cơ cấu kinh tế đến năm 2030: Dịch vụ từ 18 - 20%; Công nghiệp - Xây dựng từ 34 - 36%; Nông, lâm, ngư nghiệp từ 48 - 50%.
Song song với đó, Đảng bộ xã cũng xây dựng và triển khai Đề án Bảo đảm vững chắc quốc phòng - an ninh, nâng cao hiệu quả công tác đối ngoại và hội nhập quốc tế trên địa bàn giai đoạn 2025 - 2030. Tăng cường công tác nắm tình hình, tuần tra, quản lý đường biên, cột mốc, phát hiện ngăn chặn, xử lý kịp thời mọi tình huống, không để xảy ra bị động bất ngờ. Tăng cường công tác đối ngoại Nhân dân và hội nhập quốc tế trong tình hình mới theo Nghị quyết số 59-NQ/TW ngày 24/01/2025 của Bộ Chính trị. Tiếp tục phát huy, nâng cao hiệu quả mô hình kết nghĩa thôn - bản, xã - trấn hữu nghị; xây dựng đường biên giới hòa bình, hợp tác và phát triển; tăng cường trao đổi kinh nghiệm trong các lĩnh vực kinh tế - xã hội, quản lý biên giới và giải quyết những vướng mắc trên biên giới, góp phần tạo điều kiện thuận lợi cho kinh tế - xã hội vùng biên giới phát triển.