Trong 4 tháng đầu năm nay, xuất khẩu tôm sang thị trường Trung Quốc đã thu về số tiền gấp đôi cùng kỳ năm ngoái. Mức tăng trưởng ấn tượng này là nhờ Trung Quốc đặc biệt yêu thích tôm hùm Việt Nam và nhà nước đang tái cơ cấu chính sách thực phẩm.
Hơn 1,3 tỷ USD xuất khẩu tôm
Xuất khẩu tôm Việt Nam trong 4 tháng đầu năm nay ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng, đạt hơn 1,3 tỷ USD, tăng 34% so với cùng kỳ năm 2024, theo số liệu từ Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP). Trong đó, Trung Quốc vươn lên trở thành thị trường lớn nhất, với kim ngạch xuất khẩu đạt 389 triệu USD, tăng gấp đôi so với cùng kỳ năm ngoái, chiếm gần 30% tổng kim ngạch xuất khẩu tôm của nước ta.
Đáng chú ý, mức tăng trưởng ấn tượng tại thị trường Trung Quốc chủ yếu đến từ sự bùng nổ của mặt hàng tôm hùm - một sản phẩm cao cấp, đang ngày càng được ưa chuộng trong phân khúc tiêu dùng cao cấp và quà biếu.
Theo VASEP, sự kiện Trung Quốc công bố Hướng dẫn phát triển thực phẩm và dinh dưỡng giai đoạn 2025-2030 là bước ngoặt quan trọng. Văn bản này nhấn mạnh vai trò của protein trong khẩu phần ăn, đồng thời thúc đẩy tiêu dùng cá và thủy sản thông qua các chương trình như bữa ăn học đường. Đây là động lực thúc đẩy nhu cầu thủy sản tại Trung Quốc, đặc biệt là những mặt hàng có giá trị như tôm hùm và các loại tôm chất lượng cao.
Trung Quốc hiện là quốc gia nhập khẩu tôm lớn nhất thế giới, với hơn 1,1 triệu tấn năm 2023 và trên 1 triệu tấn năm 2024.
Bà Kim Thu - chuyên gia thị trường tôm của VASEP - nhận định: “Hiện tôm nhập khẩu từ Việt Nam là mặt hàng thủy sản phổ biến trên các nền tảng mua sắm trực tuyến tại Trung Quốc. Người dân các thành phố giàu có như Bắc Kinh và Thượng Hải có xu hướng tiêu thụ tôm nhập khẩu nhiều hơn các khu vực khác”.
VASEP cho rằng, tôm Việt Nam chiếm lĩnh được thị trường Trung Quốc là vì nguồn cung nội địa quốc gia “tỷ dân” này giảm mạnh do ảnh hưởng của thời tiết bất lợi.
Nguồn cung nội địa khan hiếm cũng khiến cho giá tôm tại Trung Quốc từ đầu năm đến nay tăng vọt. Ở khu vực Quảng Đông, giá tôm cỡ 60 con/kg tăng từ 31 Nhân dân tệ (NDT)/kg vào tháng 1, tăng lên 40 NDT/kg trong 10 tuần đầu năm. Tại Giang Tô, giá tôm tăng gấp đôi từ 27 NDT/kg lên 56 NDT/kg. Giá nội địa tăng cao khiến cho tôm nhập khẩu có cơ hội cạnh tranh lớn.
Các thị trường đang dần phục hồi
Xuất khẩu tôm sang Mỹ trong 4 tháng đầu năm đạt 193 triệu USD, tăng 15%, riêng tháng 4 tăng tới 25%. Đà tăng chủ yếu đến từ việc doanh nghiệp tranh thủ giai đoạn tạm hoãn thuế chống trợ cấp từ Mỹ.
Liên minh châu Âu (EU) là thị trường mang lại 152 triệu USD, tăng 28%, chiếm 11,7% tổng kim ngạch xuất khẩu. Đáng chú ý là sự ổn định của nhu cầu tiêu dùng tại nhà, ít bị ảnh hưởng bởi giá cả hay biến động kinh tế toàn cầu.
Sự kiện Hội chợ thủy sản Barcelona hồi tháng 5 với sự tham gia của 28 doanh nghiệp Việt Nam cũng góp phần thúc đẩy xúc tiến thương mại. Trong bối cảnh thị trường Mỹ chưa chắc chắn, EU trở thành điểm tựa quan trọng, đặc biệt khi Việt Nam có thể tận dụng ưu đãi từ Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA).
Xuất khẩu tôm sang Nhật đạt 169 triệu USD, tăng 20%. Dù là thị trường truyền thống, mức độ cạnh tranh tại Nhật ngày càng gay gắt, buộc các doanh nghiệp Việt Nam phải làm mới chiến lược tiếp cận. Hướng đi khả thi bao gồm đẩy mạnh sản phẩm chế biến sâu, đầu tư dòng sản phẩm “chuẩn Nhật” và cải thiện hình ảnh thương hiệu.
Theo VASEP, mặc dù xuất khẩu tôm trong 4 tháng đầu năm có dấu hiệu tăng trưởng, nhưng triển vọng dài hạn vẫn đối mặt nhiều rủi ro. Việc tái cơ cấu chiến lược thị trường, đa dạng hóa sản phẩm, tăng cường giá trị gia tăng, đồng thời tận dụng hiệu quả các hiệp định thương mại tự do là điều kiện sống còn.
Năm nay, Việt Nam đặt mục tiêu đạt kim ngạch xuất khẩu tôm đạt 4-4,3 tỷ USD. VASEP nhận định, xuất khẩu tôm sẽ tăng trưởng nhờ vào sự điều chỉnh chiến lược sản xuất và mở rộng thị trường xuất khẩu tiềm năng như Australia, Trung Đông, Anh, Hàn Quốc...