Những năm qua, Đảng, Nhà nước ta đã có nhiều chủ trương tuyên truyền, vận động toàn xã hội thực hiện nếp sống văn minh, đời sống văn hoá. Riêng trong thực hiện nếp sống văn hoá, văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội, Đảng và Nhà nước đã có nhiều văn bản chỉ đạo thực hiện như Chỉ thị số 27-CT/TW ngày 12-1-1998 của Bộ Chính trị, Quyết định số 308/2005/QĐ-TTg ngày 25-11-2005 của Thủ tướng Chính phủ, Thông tư số 04/2011/TT-BVHTTDL ngày 21-1-2011 của Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch... Dẫn như thế để thấy, xây dựng và thực hiện nếp sống văn hoá, văn minh, nhất là trong việc cưới, việc tang và lễ hội luôn được Đảng, Nhà nước ta hết sức quan tâm và quan tâm thường xuyên, bởi mục tiêu của xây dựng nếp sống văn hoá, văn minh là xây dựng con người Việt Nam có lối sống, nếp sống phù hợp với nhịp điệu xã hội văn minh hiện đại.
Thực hiện nếp sống văn hoá, văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội là một trong các tiểu nội dung của chủ đề năm 2017 “Tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính; xây dựng nếp sống văn hoá, văn minh” trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh. Có thể thấy, những năm qua, việc thực hiện nếp sống văn hoá, văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội trên địa bàn tỉnh đã có nhiều chuyển biến. Trong việc cưới, đại đa số các đám cưới đã tổ chức theo nếp sống mới, không đua đòi, xa hoa, nhất là vùng đồng bào dân tộc thiểu số, không còn những tục thách cưới lễ vật lớn, ăn uống kéo dài. Trong việc tang, từ thành thị đến nông thôn, với các gia đình khi có người thân mất đều được chính quyền, đoàn thể, nhân dân nơi cư trú đến động viên, chia sẻ, phối hợp tổ chức đám tang. Với các lễ hội, công tác quản lý, tổ chức ngày càng văn minh, đi vào nền nếp, các tập tục cũ không phù hợp đã bị loại bỏ...
Tuy nhiên, có thể thấy đây đó vẫn còn những đám cưới mang tính phô trương, tổ chức linh đình, vụ lợi. Hầu hết các đám tang, nhất là ở các đô thị đều rải vàng mã dọc đường (dù các quy định pháp luật là cấm), gây hình ảnh không đẹp và ô nhiễm môi trường. Trong lễ hội, nhiều người trẻ ăn mặc không phù hợp với chốn tôn nghiêm, việc đốt vàng mã đã cấm nhưng không giảm. Đặc biệt, mấy năm gần đây tại một số tỉnh, thành phố diễn ra tình trạng “cướp” lộc, “cướp” ấn với nhiều người quan niệm đi lễ hội phải “cướp” mới... may. Quảng Ninh không có hội nào diễn ra “cướp” ấn, “cướp” lộc nhưng tại Yên Tử, nhiều du khách lấy tiền xoa vào chùa Đồng, chuông khánh, thậm chí khắc tên chi chít lên chùa Đồng rất phản cảm cũng với một niềm tin... lấy may. Mới đây, một số nhà khoa học đã phải lên tiếng qua báo chí về những nhận thức, hành vi không đúng chuẩn mực này.
Có thể nói, xây dựng và thực hiện nếp sống văn hoá, văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội là một chủ trương đúng đắn của Đảng, Nhà nước cũng như của tỉnh Quảng Ninh. Vận động thay đổi nhận thức, hành vi của một gia đình, dòng họ và lớn hơn là của xã hội không đơn giản, đòi hỏi bền bỉ, lâu dài. Do đó, thiết nghĩ bên cạnh khen thưởng các cơ quan, đơn vị, địa phương, thôn, khu phố, gia đình, cá nhân thực hiện tốt nếp sống văn hoá, văn minh; phát hiện, xử lý nghiêm các tập thể, cá nhân vi phạm các quy định thực hiện nếp sống văn hoá, văn minh thì giải pháp trọng tâm không gì hơn vẫn là những chủ trương của Đảng, Nhà nước về xây dựng nếp sống văn hoá, văn minh cần phải được tiếp tục tuyên truyền sâu rộng và có biện pháp vận động, cách làm cụ thể ở từng khu dân cư, từng hộ dân, nêu cao vai trò làm chủ, ý thức tự giác của nhân dân. Cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức phải là tấm gương đi đầu trong thực hiện. Các chi bộ Đảng, tổ chức, đoàn thể tiếp tục tuyên truyền, vận động từng hộ dân nơi cư trú thực hiện nếp sống văn minh, đời sống văn hoá, thu hút, thuyết phục, lôi cuốn mọi người, mọi lực lượng tham gia, nhất định sẽ tạo ra dư luận xã hội mạnh mẽ phê phán những việc làm chưa tốt.
Trần Minh