Từ những đội viên Xích vệ đội của công nhân đồn điền cao su Phú Riềng, Xích vệ, Tự vệ đỏ của phong trào Xô viết Nghệ - Tĩnh, lực lượng tự vệ trong đấu tranh chống khủng bố trắng, lực lượng vũ trang tự vệ chiến đấu, tự vệ cứu quốc, các đội Danh dự trừ gian..., lực lượng Công an nhân dân đã có các tổ chức tiền thân với lịch sử vẻ vang.
Sự hình thành các tổ chức tiền thân lực lượng CAND đã đáp ứng đòi hỏi tất yếu của cuộc đấu tranh bảo vệ các đồng chí lãnh đạo của Đảng, bảo vệ tổ chức Đảng, bảo vệ cơ sở cách mạng và hỗ trợ cuộc đấu tranh của quần chúng nhân dân, góp phần quan trọng vào thắng lợi vĩ đại của Cách mạng tháng Tám.
Ra đời từ trong bão táp của Cách mạng Tháng Tám, dưới sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng, được nhân dân giúp đỡ và sự phối hợp chặt chẽ của các lực lượng, lực lượng An ninh đã tiến hành trấn áp bọn phản cách mạng, bắt và trừng trị hàng trăm phần tử nguy hiểm, tay sai của thực dân, đế quốc, góp phần bảo vệ vững chắc chính quyền cách mạng mới thành lập.
Cách đây gần 80 năm, vào 20h ngày 19/12/1946, quân và dân Thủ đô Hà Nội đã nổ súng mở đầu cuộc kháng chiến toàn quốc. Sáng ngày 20/12/1946, Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh được Đài Tiếng nói Việt Nam phát đi khắp cả nước như tiếng kèn xung trận, vang dội núi sông, thể hiện ý chí quyết tâm sắt đá của cả dân tộc: “Chúng ta thà hy sinh tất cả, chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ”, “Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh”...
Ngay từ thời kỳ đầu chống thực dân Pháp xâm lược, công tác điệp báo - tình báo đã được Thường vụ Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh quan tâm xây dựng, phát triển nhằm đáp ứng yêu cầu của cuộc kháng chiến. Lực lượng Công an nhân dân phải đương đầu các cơ quan tình báo, gián điệp nhà nghề của địch.
Bước vào cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp xâm lược, nhiệm vụ của lực lượng Công an là nhanh chóng di chuyển hồ sơ tài liệu, di chuyển trại giam, bảo vệ các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, bảo vệ cơ quan, kho tàng, tính mạng và tài sản của nhân dân; theo dõi và đuổi các đối tượng có nguy hại cho an ninh ra khỏi khu vực chiến sự có thể xảy ra, bắt đưa đi an trí những đối tượng xét thấy nguy hại cho cuộc kháng chiến; bảo vệ bí mật quân sự ...
