Với sự xâm lược và thống trị của thực dân Pháp, dân tộc Việt Nam ta cũng như nhân dân các dân tộc Quảng Ninh lâm vào thảm họa mất nước, mà “mất nước không phải chỉ là bị cướp đoạt quyền lợi sinh sống vật chất hàng ngày, mà còn bị cướp đoạt cả giá trị con người của chúng ta, và bị cướp đoạt cả lẽ sinh tồn chung của một dân tộc đã có mấy nghìn năm lịch sử”. Nhưng dân tộc Việt Nam ta nói chung và nhân dân các dân tộc Quảng Ninh nói riêng vốn có truyền thống yêu nước chống xâm lược kiên cường, không bao giờ chịu khuất phục trước bất cứ kẻ thù tàn bạo nào, đã sôi sục đứng lên chống thực dân Pháp xâm lược ngay từ khi chúng mới đặt chân đến.
Trước khi có sự lãnh đạo của Đảng bộ tỉnh, phong trào dân tộc và phong trào công nhân mỏ Quảng Ninh đã có những bước phát triển quan trọng. Phong trào dân tộc với các cuộc khởi nghĩa vũ trang thể hiện tinh thần yêu nước mạnh mẽ. Tiếp đó, phong trào công nhân mỏ bắt đầu hình thành và những hành động đấu tranh tự phát, đánh dấu sự lớn mạnh của một lực lượng cách mạng mới, góp phần vào sự nghiệp giải phóng dân tộc chung của cả nước.
