Nằm ở phía Đông Bắc tỉnh Quảng Ninh, Cẩm Phả không chỉ nổi tiếng với trữ lượng than đá phong phú mà còn là cái nôi của phong trào cách mạng công nhân Việt Nam. Trải qua những năm tháng kháng chiến chống thực dân Pháp đầy gian khổ, vùng đất này đã ghi dấu nhiều chiến công oanh liệt. Từ sau giải phóng đến nay, Cẩm Phả đã từng bước chuyển mình mạnh mẽ, trở thành đô thị phát triển năng động.
Ngay từ đầu thế kỷ XX, Cẩm Phả đã chứng kiến sự hình thành và phát triển của giai cấp công nhân mỏ - lực lượng nòng cốt trong phong trào cách mạng. Dưới ách thống trị hà khắc của thực dân Pháp, công nhân mỏ phải làm việc trong điều kiện khắc nghiệt, bị bóc lột đến tận xương tủy. Tuy nhiên, chính trong hoàn cảnh đó, tinh thần đấu tranh kiên cường của họ đã được hun đúc, thể hiện rõ nét qua cuộc Tổng bãi công ngày 12/11/1936, với sự tham gia của hơn 3 vạn thợ mỏ, yêu cầu cải thiện điều kiện làm việc và tăng lương.
Khi cuộc kháng chiến toàn quốc bùng nổ vào ngày 19/12/1946, Cẩm Phả trở thành một trong những địa bàn trọng điểm. Lực lượng vũ trang và nhân dân địa phương đã tổ chức nhiều trận đánh dũng cảm, như cuộc tấn công vào các đồn bốt của địch tại thị xã Cẩm Phả đêm 23/12/1946, góp phần làm tiêu hao sinh lực địch và bảo vệ vùng mỏ, làm suy giảm sinh lực quân Pháp. Sau gần một thập kỷ kiên cường, ngày 22/4/1955, Cẩm Phả chính thức được giải phóng.
Khi tiếp quản, Cẩm Phả chỉ là một thị xã nghèo nàn, cơ sở hạ tầng hầu như không có, công nhân sống trong những lán trại tạm bợ. Tuy nhiên, với tinh thần "Kỷ luật và Đồng tâm", Đảng bộ và nhân dân Cẩm Phả đã nỗ lực không ngừng để khôi phục sản xuất, xây dựng lại quê hương. Than đá - "vàng đen" của Vùng mỏ - tiếp tục được khai thác, không chỉ phục vụ nhu cầu trong nước, mà còn đóng góp vào công cuộc chi viện cho chiến trường miền Nam trong những năm tháng kháng chiến chống Mỹ. Đời sống nhân dân từng bước được cải thiện.
Ngày 21 tháng 2 năm 2012, Thủ tướng Chính phủ ký ban hành Nghị quyết số 04/NQ-CP về việc thành lập thành phố Cẩm Phả. Ngày 17 tháng 4 năm 2015, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 505/QĐ-TTg công nhận thành phố Cẩm Phả là đô thị loại II thuộc tỉnh Quảng Ninh, đánh dấu bước ngoặt trong quy hoạch và đầu tư hạ tầng trên địa bàn.
Nói về sự phát triển của thành phố Cẩm Phả, bà Nguyễn Thị Kim Thanh, khu phố Lê Hồng Phong, phường Cẩm Tây, Cẩm Phả, cho biết: Tôi sinh ra và lớn lên ở Cẩm Phả, chứng kiến thành phố ngày càng phát triển. Cơ sở hạ tầng nơi đây ngày càng hiện đại. Đời sống nhân dân được nâng cao.
Năm 2024, giá trị sản xuất công nghiệp và xây dựng của Cẩm Phả đạt 131.877,8 tỷ đồng, quý I năm 2025 đạt 29.786,2 tỷ đồng, tăng 6,4% so cùng kỳ. Than sạch sản xuất năm 2024 đạt 22,47 triệu tấn, quý I năm 2025 là 5,57 triệu tấn; điện sản xuất đạt 18,68 tỷ kWh trong năm 2024 và 5,1 tỷ kWh trong 3 tháng đầu năm 2025. Điều này góp phần quan trọng vào chuỗi cung ứng năng lượng của cả nước.
Người dân Cẩm Phả còn phát huy thế mạnh phát triển thương mại, dịch vụ, du lịch trên địa bàn. Trong đó, phát huy tiềm năng du lịch vịnh Bái Tử Long, đền Cửa Ông, khoáng nóng Yoko Onsen Quang Hanh… Năm 2024, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ trên địa bàn thành phố đạt 57.600 tỷ đồng. Du lịch phục hồi mạnh mẽ với 1,3 triệu lượt khách năm 2024, doanh thu gần 800 tỷ đồng. Quý I/2025, doanh thu dịch vụ đạt 18.712 tỷ đồng (tăng 26,2%) và khoảng 575.000 lượt khách du lịch đến địa bàn thành phố với doanh thu 300 tỷ đồng.
Bên cạnh đó, Cẩm Phả cũng chú trọng phát triển nông, lâm, ngư nghiệp để nâng cao đời sống của người dân từ thành thị đến nông thôn trên địa bàn toàn thành phố. Nhờ đó, quý I/2025, tổng thu ngân sách nhà nước của Cẩm Phả đạt khoảng 4.567.536,09 triệu đồng, tăng 3% so cùng kỳ 2024.
Đặc biệt, thành phố chú trọng nâng cao trình độ lao động trên địa bàn ngày càng trở thành lực lượng góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Đến hết tháng 3/2025, tỉ lệ lao động qua đào tạo ở Cẩm Phả đạt khoảng 95%.
Cùng với phát triển kinh tế, Cẩm Phả còn chú trọng phát triển văn hoá, xã hội, đảm bảo an sinh cho người dân. Thành phố duy trì nhóm dẫn đầu tỉnh về chất lượng giáo dục tổng thể, tỉ lệ đỗ tốt nghiệp THCS 100%, THPT 99,85%. Công tác y tế, dân số đến nay đạt được nhiều kết quả: tỷ lệ suy dinh dưỡng trẻ em dưới 5 tuổi giảm còn 6,04%; giường bệnh 70 giường/1 vạn dân; bác sĩ đạt 17,6 bác sĩ/vạn dân; bảo hiểm y tế bao phủ 97,7%... Tổng chi cho chính sách an sinh năm 2024 trên địa bàn thành phố gần 100 tỷ đồng. Quý I/2025, thành phố chi trả thường xuyên cho 1.421 người có công, 3.899 đối tượng bảo trợ xã hội và tặng quà Tết Ất Tỵ 2025 cho 38.328 đối tượng; mừng thọ 1.272 người cao tuổi… Cẩm Phả không còn hộ nghèo, hộ cận nghèo theo tiêu chí của trung ương và của tỉnh.
Nhìn lại chặng đường, từ những ngày khói lửa kháng chiến đến nay, Cẩm Phả đã hiện thực hóa khát vọng “Kỷ luật và Đồng tâm” trên hành trình trở thành đô thị hiện đại, xanh - sạch - đẹp. Với nền tảng lịch sử hào hùng, cơ sở hạ tầng được đầu tư đồng bộ; liên kết chặt chẽ giữa khai thác tài nguyên, cảng biển, du lịch, công nghiệp chế biến và dịch vụ, đồng thời áp dụng chuyển đổi số, Cẩm Phả sẽ khai thác tối đa lợi thế để trở thành đô thị hiện đại, xanh, giàu bản sắc và giàu sức cạnh tranh.