Real Madrid và Kylian Mbappe đều tin sẽ đưa nhau lên tầm cao mới sau vụ chuyển nhượng bom tấn hè 2024, nhưng PSG mới là bên hưởng lợi nhất.
Thể thao và bóng đá không thiếu chuyện một ngôi sao có thể thay đổi bộ mặt đội bóng, nâng tầm đồng đội xung quanh và chinh phục đỉnh cao sự nghiệp. Nhưng điều này chưa xảy ra sau khi Mbappe cập bến Real, trong thương vụ mà nhiều người tin nó tốt cho cả hai.
Đội bóng mới của Mbappe đang trở nên tệ đi một cách nhanh chóng, còn đội cũ của anh - PSG - đang đứng trước cơ hội vô địch Champions League danh giá.
Nhược điểm của vụ Real mua Mbappe là họ đã mang về một tiền đạo không biết phòng ngự. Trong khi hàng công có thể chơi cực tốt với Mbappe, Vinicius Junior, Rodrygo và Jude Bellingham, thì hàng thủ của họ dễ dàng sụp đổ.
Mùa trước, hàng phòng ngự của HLV Carlo Ancelotti có sự tỏa sáng của cá nhân, từ phản xạ của thủ môn, phạm vi hoạt động rộng của các tiền vệ trẻ đến màn trình diễn ưu tú của các trung vệ. Sự xuất hiện của Mbappe, người luôn bị đánh giá thấp khi không có bóng, đã gây thêm áp lực cho hàng phòng ngự vốn không được bảo vệ bởi một cấu trúc cơ bản vững chắc.
Thảm bại 1-5 dưới tay Arsenal ở tứ kết Champions League, hay ba bàn thua trong trận chung kết Cup Nhà Vua với Barca chứng minh điều đó. HLV Ancelotti có lý do bào chữa, khi các ngôi sao hàng thủ như Eder Militao, David Alaba, Dani Carvajal và Eduardo Camavinga đều đã có những quãng nghỉ đáng kể vì chấn thương mùa này.
Nhưng với Mbappe trong đội hình, ban lãnh đạo CLB và cả người hâm mộ có quyền kỳ vọng Real ghi thêm 10 bàn để bù vào số bàn thua họ nhận thêm. Nếu đánh đổi theo cách đó, Real vẫn duy trì được vị thế chiến thắng và còn giúp CĐV cảm thấy mãn nhãn hơn. Nhưng điều ngược lại xảy ra, số bàn thắng trung bình trong 90 phút của họ giảm từ 1,88 xuống 1,69.
Vấn đề của Real nằm ở bộ ba tấn công, mà Mbappe là một phần mắt xích. Thông thường nhóm ba người này sẽ bổ sung cho nhau, như Liverpool từng thống trị với Mohamed Salah, Roberto Firmino và Sadio Mane hoặc Barca đang sở hữu Robert Lewandowski, Lamine Yamal và Raphinha. Họ đều có kỹ năng ưu tú, nhưng mỗi người có sở trường và khu vực hoạt động riêng. Trong một pha bóng, Raphinha có thể xộc vào trung lộ, chuyền cho Yamal, rồi tiền vệ 17 tuổi tạt bóng để Lewandowski dứt điểm ghi bàn.
Cách chơi của các bộ ba như vậy thường hiệu quả vì họ bổ sung cho nhau. Nhưng ở Madrid, không ai thấy điều đó. Hai tiền đạo giỏi nhất của họ là Mbappe và Vinicius gần như làm chính xác điều tương tự: tách ra ở cánh trái và cố gắng chạy vào vòng cấm. Chỉ cần xem bản đồ nhiệt về các lần chạm bóng của Mbappe và Vinicius trong mùa giải này là thấy được sự giẫm chân đó.
Điều này vẫn có thể hiệu quả nếu Real sở hữu một trung phong săn bàn đích thực, người sẽ đột nhập cấm địa và ra chân sắc bén, hoặc một cầu thủ sáng tạo có thể kiểm soát bóng ở cánh phải, rồi đưa Mbappe và Vinicius vào những khoảng trống bên cánh trái. Nhưng Rodrygo chỉ đứng thứ 13 trong top 5 giải VĐQG hàng đầu châu Âu về số kiến tạo kỳ vọng trong một năm qua. Bản đồ nhiệt cho thấy thời gian cầu thủ này hoạt động ở bên trái và bên phải là tương đương.
Điểm chung giữa ba tiền đạo của Madrid là không ai trong họ có bóng ở trung tâm cấm địa, mà đây lại là nơi có bàn thắng.
Real có lẽ đã mất cân bằng về mô hình tịnh tiến bóng sau khi Toni Kroos giải nghệ. Ở trận tứ kết lượt về Champions League, nơi họ phải ghi nhiều hơn 3 bàn để đi tiếp, thì hàng công chỉ tạo được một cơ hội thực sự rõ ràng nhờ sai lầm của hàng thủ Arsenal, còn lại là những pha bóng tự phát và những cú sút xa.
Ngược lại, PSG thực sự trở nên tốt hơn sau khi Mbappe rời đi. "Những con số đã nói lên tất cả. Tôi vẫn nghĩ chúng tôi sẽ tấn công và phòng thủ tốt hơn khi không có Mbappe", HLV Luis Enrique phát biểu ngay sau khi đội của ông loại Liverpool khỏi Champions League. Và ông nói đúng.
Trong gần một năm không có Mbappe, số bàn thua trung bình của PSG đã giảm từ 1,02 xuống 0,86 mỗi 90 phút, và số bàn thắng tăng từ 1,94 lên 2,56. Về mặt phòng ngự, PSG gây sức ép mạnh hơn, giành bóng ở phần sân cao hơn và cho phép ít chạm hơn đáng kể trong vòng cấm của họ. Ở đầu bên kia sân, họ tung thêm gần bốn lần dứt điểm mỗi trận, cắt bóng nhiều hơn, nhiều đường chuyền xuyên tuyến hơn và thường xuyên vào vòng cấm của đối phương hơn.
Với Mbappe trong đội, PSG không thể khiến Liverpool rời khỏi sân như họ đã làm mùa này. Trong trận đấu ở Paris, họ đã khiến Liverpool có trận "tệ" nhất mùa giải ở hàng loạt thông số: Số lần dứt điểm, số bàn kỳ vọng, số lần chạm bóng trong cấm địa, số lần chuyền bóng, tỷ lệ chuyền thành công.
PSG thường xuyên cướp lại bóng và phản công ngay trên phần sân đối phương. Không Mbappe, họ phòng ngự giỏi hơn và tấn công còn tốt hơn nhiều. Với sự xuất hiện của Khvicha Kvaratskhelia từ Napoli vào tháng Một, PSG hiện có 4 tiền đạo có thể tàn phá đối phương với bóng trong chân, nhưng cũng thoải mái chạy vào chiếm không gian và chuyền bóng cho nhau. Hiệu quả của lối chơi pressing cũng cho phép cả hai hậu vệ biên Nuno Mendes và Achraf Hakimi có thể tiến lên phía trước một cách mạnh mẽ và đóng góp vào các pha tấn công.
Trong khi các ngôi sao của Madrid dường như phủ nhận lẫn nhau thì các cầu thủ PSG lại có vẻ bổ sung sức mạnh cho nhau.
Tất cả những thực tế đó nói lên điều gì về Mbappe?
Hiện tại, Mbappe vẫn có một mùa giải cá nhân tuyệt vời. Mô hình DAVIES của Michael Imburgio, đánh giá mọi thứ mà một cầu thủ làm với bóng, cho thấy Mbappe ghi nhiều hơn 10,57 bàn so với cầu thủ trung bình ở vị trí của anh. Đó là con số cao nhất trong số bất kỳ cầu thủ nào ở 5 giải VĐQG hàng đầu châu Âu, và Salah của Liverpool (10,12) là cầu thủ duy nhất khác có con số trên 9. Nói một cách đơn giản hơn, Mbappe dẫn đầu Real về số bàn thắng, số bàn thắng dự kiến và số pha kiến tạo dự kiến.
Mbappe vẫn là cầu thủ tấn công xuất sắc, nhưng không thể thành công nếu đứng ngoài hệ thống chung của toàn đội. HLV huyền thoại Alex Ferguson từng tuyên bố: "Tôi sẽ thành công nếu cho tôi Zidane và 10 khúc gỗ". Nhưng có lẽ đó chỉ là lời nói đùa của cựu chiến lược gia Man Utd nhằm tán dương tài năng của Zidane.
Cùng thời với Ferguson, HLV Ancelotti nói ông nhận ra điểm yếu của các đồng nghiệp trẻ là truyền đạt quá nhiều kiến thức, thông tin và hệ thống chiến thuật tới học trò. "Tôi thuộc thế hệ cũ, và tôi thích để các cầu thủ dùng bản năng để tự do sáng tạo nhiều hơn", Ancelotti nói. Cách tiếp cận đó đã phát huy hiệu quả tuyệt vời tại Real, một CLB có thể thu hút những cầu thủ sáng tạo nhất thế giới. Nhưng tới mùa này, với thêm sự góp mặt của Mbappe, sách lược ấy đã thất bại.
Không có kế hoạch rõ ràng nào về bóng, bản năng của Vinicius và Mbappe luôn đưa họ đến cùng một khu vực trên sân. Và đôi khi, Rodrygo cũng tham gia cùng họ ở đó. Với ba ngôi sao cùng bên cánh trái, đội đã lộ ra những khoảng trống không thể lấp đầy khi mất bóng.
Dù đạt hiệu suất cao, Mbappe thực sự khó hòa nhập vào một đội bóng ưu tú. Vì anh từ chối gây sức ép, hạn chế các phương pháp tiếp cận khi không có bóng. Dù là một cầu thủ chạy cánh, Mbappe không phải kiểu cầu thủ chạm bóng cao mà đồng đội có thể chuyền liên tục. Real cần một sự kết hợp rất cụ thể của các cầu thủ tấn công và phòng ngự để tận dụng tối đa Mbappe.
PSG đã mất Neymar và Lionel Messi hai mùa giải trước. Và giờ đây, khi Mbappe cũng ra đi, họ lên ngôi sớm ở Ligue 1, và chỉ còn cách chức vô địch Champions League đầu tiên hai trận nữa.