Hướng tới kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025), người làm báo Việt Nam tự hào về truyền thống vẻ vang, trưởng thành trong ngôi nhà chung Hội Nhà báo Việt Nam. Nền báo chí cách mạng nước nhà khởi nguồn từ Chủ tịch Hồ Chí Minh, người đã sáng lập tờ báo tiếng Việt đầu tiên mang tên Báo Thanh niên, ra mắt vào ngày 21/6/1925. Việc kỷ niệm 100 năm là dịp quan trọng để mỗi người làm báo phát huy mạnh mẽ truyền thống, bản lĩnh và trách nhiệm của mình trong công cuộc đổi mới, góp phần vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã coi và dùng báo chí làm công cụ, làm vũ khí sắc bén để chống chủ nghĩa thực dân, đế quốc, xây dựng chủ nghĩa xã hội. Người coi nhà báo là chiến sĩ, và chính Người là người chiến sĩ tiên phong trên mặt trận báo chí vô sản.
Là lãnh tụ vĩ đại của dân tộc, của Đảng, là doanh nhân văn hóa thế giới, là nhà thơ, nhà văn, nhưng Bác luôn coi mình là một nhà báo. Trả lời phóng viên nước ngoài về nghề: “Tôi là cây bút tiểu phẩm, nhà chính luận. Gọi là nhà tuyên truyền tôi cũng không tranh cãi, nhà cách mạng chuyên nghiệp là đúng nhất”.
Nhà cách mạng chuyên nghiệp, nhà báo Nguyễn Ái Quốc – Hồ Chí Minh tuy là hai danh hiệu, nhưng cũng chỉ là một. Bác Hồ bắt đầu viết báo từ rất sớm. Do hoàn cảnh hoạt động cách mạng phải đi nhiều nước, do vậy Người đã viết báo bằng tiếng nước ngoài, trước hết là tiếng Pháp, tiếng Anh và sau đó là chữ Hán.
Bác Hồ muôn vàn kính yêu của chúng ta, Người là nhà báo tài năng, là linh hồn của nhiều tờ báo vô sản đầu tiên của đất nước ta.
Nếu không tính những tin, bài đăng trên báo Đời sống thợ thuyền (La.Vie Oueuere) thì từ bài “Vấn đề người bản xứ" đăng trên báo L’Hu manite của Đảng Xã hội Pháp ngày 2/8/1919 cho đến bài “Nâng cao trách nhiệm chăm sóc và giáo dục thiếu niên” đăng trên báo Nhân Dân ngày 1/6/1969, bài báo cuối cùng của Bác trước lúc Bác đi xa, 50 năm ấy, Bác Hồ đã để lại hơn 2.000 bài báo. Tất cả các bài báo Bác viết đã trở thành tài sản vô giá của dân tộc.
Lịch sử báo chí đã từng ghi: “Nghề báo là nghề đầy nguy hiểm và dễ gặp tai nạn. Và Bác Hồ của chúng ta đã từng dạy: “Cán bộ báo chí cũng là chiến sĩ cách mạng”, “Cây bút trong giấy là vũ khí sắc bén…”. Người căn dặn: “Mỗi tờ báo là một tờ lịch cách mạng”, “Người không có đạo đức tốt thì không thể là nhà báo tốt”.
Vì vậy, Nhà báo là người biết hy sinh, dám dấn thân vào sự nghiệp đó là bản lĩnh chính trị của nhà báo.
Hơn 400 nhà báo đã hy sinh anh dũng trong 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, góp sức cùng dân tộc đưa non sông, đất nước vào một mối thống nhất để có cuộc sống như ngày hôm nay là minh chứng hùng hồn bản lĩnh của các nhà báo.
Không ít nhà báo khi nằm xuống tại mặt trận, trên tay vẫn cầm quyển sổ, cây bút, chiếc máy ảnh, máy quay phim vẫn hướng về các chiến sĩ xông trận. Những tấm gương kiên cường ấy vẫn nối dài theo năm tháng, trong cuộc chiến đấu bảo vệ biên cương phía nam, phía Bắc và hôm nay luôn ở tuyến đầu chống tiêu cực và trong những ngày biển đông sóng dậy.
Ở Quảng Ninh, những năm tháng chống Mỹ cứu nước và nhất là chống chiến tranh phá hoại của giặc Mỹ, Hòn Gai đã bị tàn phá nghiêm trọng. Sáng sớm ngày 9/6/1972, nhiều lần, nhiều lớp máy bay Mỹ đến bắn phá, ném bom liên tục, mang tính chất hủy diệt TX Hòn Gai. Đến 12h30’ cùng ngày, trụ sở của Đài truyền thanh Quảng Ninh tại Bến Đoan bị 4 quả bom đánh trúng, sập đổ hầm trú ẩn gây thương vong lớn, 3 đồng chí hy sinh gồm: Nhà báo Nguyễn Phụng Kỳ, Phó Bí thư chi bộ, Ủy viên Ban Biên tập của Đài - là con em miền Nam tập kết; chị Bùi Thị Hồng và Nguyễn Văn Nhuận; 16 đồng chí bị thương được khẩn trương đưa đi cấp cứu. Sáng sớm hôm sau, 10/6/1972, bác sĩ Huyền, Trưởng phòng khám bệnh cơ quan tỉnh đến Đài, chân tình bày tỏ tình cảm trước sự hy sinh, mất mát của Đài. Bác sĩ Huyền còn nói: “Khi tôi từ phía Bãi Cháy về đến bến phà trong đêm tối, đường phố vắng lặng, vẫn nghe tiếng loa của các anh, các chị âm vang, tôi cảm động vô cùng! Tiếng loa của các anh, các chị tạo nên sự ấm cúng, làm yên lòng những người dân chúng tôi. Cho chúng tôi biết Hòn Gai vẫn đầy sự sống và vẫn ngẩng cao đầu trước mưa bom, bão đạn của kẻ thù". Đó là một nét về những hi sinh của các nhà báo Quảng Ninh tô đậm thêm hình ảnh “Nhà báo cũng là chiến sĩ cách mạng”.
Vì vậy, nhà báo phải có bản lĩnh, Bác Hồ thường căn dặn: “Người làm báo phải có lập trường vững chắc về chính trị. Chính trị phải làm chủ, đó là cái gốc, cái lõi của bản lĩnh nhà báo. Để làm được việc đó, người làm báo phải luôn tu dưỡng đạo đức cách mạng, trau dồi nghiệp vụ, học tập chính trị để nắm vững chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước’’, bám sát thực tế, hòa mình với quần chúng lao động.
Nghề làm báo chúng ta không đơn thuần là một nghề, mà trước hết là trách nhiệm đối với xã hội, với tác phẩm báo chí của mình, không đứng ngoài cuộc đấu tranh xã hội hàng ngày, mà phải là thành viên máu thịt của xã hội, hàng ngày, hàng giờ, là “Thư ký trung thành của thời đại”, vừa phản ánh thực tế sinh động của xã hội, vừa là người đạt thông tin hướng dẫn dư luận, góp phần cải tạo xã hội.
Nói về vai trò quan trọng của báo chí, truyền thông tại Hội nghị truyền thông và phát triển ngày 31/10/2015, đồng chí Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ninh Phạm Minh Chính, nay là Thủ tướng Chính phủ, trong bài tham luận của mình đã khẳng định: “Truyền thông, báo chí đồng hành cổ vũ Quảng Ninh thực hiện những mô hình và cách làm chưa có tiền lệ về phát triển kinh tế, về quản lý hành chính, về thu hút nguồn lực. Báo chí cũng đã giúp một phần quan trọng cùng Quảng Ninh phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực trong những năm qua. Để làm được điều này, hàng ngày, hàng giờ các phóng viên, nhà báo, những người làm truyền thông đổ mồ hôi, không quản ngày đêm, nắng gió để thực hiện công việc của mình, gánh vác một phần quyền lực mà nhân dân giao phó. Các cơ quan truyền thông, các phóng viên nhà báo đã thực sự là chỗ dựa vững chắc để Quảng Ninh tự tin bay lên, bay cao và bay xa trong thế giới hội nhập”.
Có thể khẳng định, từ khi có Đảng, báo chí là ngọn cờ của Đảng, là cầu nối giữa Đảng với quần chúng nhân dân lao động, tạo ra sức mạnh vô địch của tập thể trong phong trào dân chủ 1936, 1939 trong các phong trào cách mạng tiến tới Tổng khởi nghĩa Cách mạng tháng Tám năm 1945, giành thắng lợi, lập nên nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa - nhà nước công nông đầu tiên ở Đông Nam Á. Tiếp đó, với tư cách là vũ khí sắc bén đấu tranh trên mặt trận chính trị, tư tưởng, báo chí cách mạng nước ta cùng toàn Đảng, toàn dân đi vào cuộc kháng chiến của dân tộc, đánh thắng thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, thu giang sơn vào một mối, cả nước đi lên Chủ nghĩa Xã hội, đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới, tất cả vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, và đang vươn mình trong kỷ nguyên mới.
Trong 100 năm qua, báo chí luôn là một lĩnh vực đặc biệt quan trọng trong toàn bộ công tác tư tưởng của Đảng, nhất trong trong những giai đoạn có ý nghĩa bước ngoặt của cách mạng. Báo chí cách mạng Việt Nam đã cống hiến xứng đáng cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.
Nghiêm túc thực hiện lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh, 100 năm qua, trung thành và gắn bó với sự nghiệp của Đảng của dân tộc, bằng cây bút, trang giấy là vũ khí sắc bén, những người làm báo không quản ngại hy sinh, gian khổ, "đẫm mình" trong đời sống để viết nên những tác phẩm báo chí chân thật, sống động, góp phần tích cực vào sự nghiệp giải phóng dân tộc, giành độc lập tự do và mang lại hạnh phúc cho nhân dân.
Hiện nay, báo chí cách mạng Việt Nam có bước phát triển vượt bậc về số lượng, chất lượng, ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống xã hội, đó là sức mạnh của công luận, là gương mặt văn hóa của một quốc gia, là một phần tinh túy, thước đo cuộc sống trong xã hội hiện đại. Phát biểu với các cơ quan báo chí và nhà báo tại Liên hoan Truyền hình toàn quốc lần thứ 42 tháng 4/2025 tại Bình Định vừa qua, Thủ tướng Phạm Minh Chính, đã chỉ rõ: “Báo chí, Truyền hình không chỉ đơn thuần là truyền thông mà là nhịp đập của trái tim con người, là hơi thở của cuộc sống xã hội, là tiếng nói của thời đại trong giai đoạn đất nước đang chuyển mình mạnh mẽ bước vào kỷ nguyên mới xây dựng đất nước giàu mạnh, văn minh, thịnh vượng".
Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam là dịp để nhà báo chúng ta ôn lại và cùng tự hào về truyền thống vẻ vang của báo chí Việt Nam. Trong sự nghiệp đổi mới của đất nước, công nghiệp hơn, hiện đại hơn, số hóa, phát huy thành quả đã được, báo chí Việt Nam tiếp tục làm tốt sứ mệnh cao cả là tiếng nói của Đảng, Nhà nước, là diễn đàn của nhân dân, đóng góp ngày càng xứng đáng vào sự nghiệp vẻ vang của Đảng và dân tộc.