Xuất phát từ niềm đam mê nghiên cứu khoa học, các em học sinh lớp 11, Trường THPT Cẩm Phả (TP Cẩm Phả) đã sáng tạo ra chế phẩm nano, giúp người trồng trà hoa vàng kiểm soát các mầm bệnh do vi khuẩn và nấm gây hại trên cây, hạn chế sử dụng thuốc bảo vệ thực vật.
Trà hoa vàng Ba Chẽ (Quảng Ninh) được ưa chuộng bởi hương vị thơm ngon và hàm lượng lớn các hoạt chất có trong dược liệu. Với những ưu điểm vượt trội, trà hoa vàng Ba Chẽ không chỉ là một sản phẩm mang lại giá trị kinh tế cao mà còn là một nguồn tài nguyên quý giá, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương.
Em Nguyễn Trọng Hùng, học sinh lớp 11A8, Trường THPT Cẩm Phả, trưởng nhóm đề tài, cho biết: Khi đi thực tế, trải nghiệm vùng miền ở huyện Ba Chẽ chúng em thấy lá cây trà hoa vàng có nhiều đốm đen, xoắn lại hoặc vàng lá. Qua tìm hiểu và nghiên cứu chúng em thấy giống cây này thường bị nhiễm một số loại bệnh do nấm và vi khuẩn gây ra như bệnh gỉ sắt, bệnh đốm lá… Để phòng trừ các loại bệnh này người dân thường sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật có nguồn gốc hóa học. Nếu không sử dụng đúng quy cách thì sẽ để lại dư lượng độc hại trên nông sản, ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng và môi trường.
Các nghiên cứu gần đây cho thấy, các hạt nano như đồng oxit (CuO), bạc (Ag),… được tổng hợp bằng phương pháp xanh sử dụng dịch chiết của thực vật có khả năng kháng khuẩn, kháng nấm tốt. Đây được xem là một giải pháp để thay thế thuốc bảo vệ thực vật hóa học. Ngoài ra, việc sử dụng các chế phẩm chứa các hạt nano đồng oxit pha bạc bằng phương pháp xanh không chỉ mang lại lợi ích kinh tế nhờ giảm chi phí sản xuất mà còn góp phần bảo vệ môi trường.
“Các hạt nano này có khả năng xâm nhập vào tế bào và làm tổn thương màng tế bào vi sinh vật, ức chế hoạt tính của các enzymer thiết yếu cho quá trình sống, đồng thời gây biến tính protein, dẫn đến sự suy thoái và chết tế bào. Nguyên liệu chủ yếu tạo nên chế phẩm này là lá đu đủ. Chúng em sử dụng lá đu đủ phơi khô, chiết xuất lấy dung dịch, sử dụng các phương pháp hóa học để tạo thành chế phẩm nano đồng oxit pha bạc” - Em Hùng cho biết thêm.
Sau khi đánh giá hoạt tính kháng khuẩn, kháng nấm của chế phẩm, nhóm nghiên cứu cũng đã thử nghiệm phun trực tiếp lên cây trà hoa vàng Ba Chẽ bị nhiễm bệnh. Thí nghiệm được thực hiện tại vườn trà hoa vàng của HTX Lâm nghiệp bền vững, xã Nam Sơn, huyện Ba Chẽ. Kết quả cho thấy, sau 3 ngày phun chế phẩm, bệnh gỉ sắt và đốm lá trên cây trà hoa vàng đã giảm rõ rệt; sau 7 ngày phun, các bệnh này đã hoàn toàn khỏi hẳn. Cây trà hoa vàng trong toàn bộ khu vườn phát triển bình thường. Chế phẩm này cũng có tác dụng tương tự với những cây trồng khác.
Kết quả của đề tài có ý nghĩa quan trọng trong công cuộc tìm kiếm vật liệu mới giá thành thấp, thân thiện với môi trường, mở ra triển vọng ứng dụng rộng rãi trong nông nghiệp, đặc biệt là trong việc bảo vệ cây trà hoa vàng huyện Ba Chẽ. Đề tài này của các em học sinh Trường THPT Cẩm Phả đã đoạt giải nhì tại Cuộc thi nghiên cứu KHKT dành cho học sinh THCS và THPT TP Cẩm Phả năm học 2024-2025.