Đến thời điểm này có thể khẳng định việc di dời Nhà máy Tuyển than Nam Cầu Trắng ra khỏi trung tâm TP Hạ Long là việc không còn tranh luận, bàn cãi. Bởi, yêu cầu phải giữ gìn môi trường đối với thành phố du lịch biển gắn với Di sản thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long, Bái Tử Long là điều cấp bách hiện nay.
Năm 2010 Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Quảng Ninh lần thứ XIII xác định, trong nhiệm kỳ 2010-2015 sẽ di chuyển Nhà máy Tuyển than Nam Cầu Trắng ra khỏi khu vực Cột 8. Để thực hiện mục tiêu này, các cơ quan chuyên môn của tỉnh đã phối hợp với TKV nghiên cứu, lựa chọn địa điểm và khu vực Làng Khánh (TP Hạ Long) được lựa chọn dự kiến sẽ di dời Nhà máy Tuyển than Nam Cầu Trắng.
Tuy nhiên, vị trí này cũng gặp phải sự phản ứng của dư luận, bởi nằm ngay đầu nguồn sông Cửa Lục đổ ra Vịnh Hạ Long và tương lai khi Hạ Long phát triển, không gian đô thị được mở rộng thì đặt Nhà máy Tuyển than về vị trí này liệu lịch sử có lại lặp lại?
Và ngành Than cũng nêu những vấn đề khó khăn khi di dời Nhà máy trong giai đoạn đó, như: Thời gian khấu hao của Nhà máy, nguồn lực tài chính để xây dựng Nhà máy mới, thời gian, địa điểm mới cho Nhà máy… Đã có những ý kiến của TKV đưa ra là di dời dần công tác sàng tuyển than vào các mỏ và khu vực Nam Cầu Trắng sẽ không còn hoạt động sàng tuyển, chế biến than mà chỉ là kho, cảng tiêu thụ.
Còn nhớ thời điểm đó, lãnh đạo tỉnh Quảng Ninh đã thẳng thắn trao đổi, không thể loanh quanh chọn địa điểm di dời Nhà máy Tuyển than Nam Cầu Trắng ở TP Hạ Long, tại sao TKV không tính đến phương án di dời hẳn sang nơi khác hoặc tính toán đến giải pháp có cần thiết phải tồn tại Nhà máy Tuyển than đó không?
Bởi thực tế trong vài năm gần đây cho thấy, với chủ trương hạn chế, giảm xuất khẩu than của Chính phủ để bảo vệ, giữ gìn nguồn tài nguyên hữu hạn của đất nước thì nhu cầu cần than có chất lượng tốt (than qua sàng tuyển) sẽ còn giảm. Trong khi đó, than cung cấp cho các nhà máy nhiệt điện không đòi hỏi chất lượng quá cao. Cùng với đó, việc vận chuyển than từ các mỏ về sàng tuyển tại Nhà máy Tuyển than sẽ phải "cõng" thêm lượng đất đá rất lớn, như vậy, vừa tốn kém công vận chuyển, vừa gây ô nhiễm môi trường, tăng lượng đất đá thải, nước thải.
Mặc dù, chưa có điều tra xã hội học nào về việc nên hay không nên tồn tại Nhà máy Tuyển than ở địa bàn đô thị nhưng hẳn rằng với người dân TP Hạ Long, nhất là người dân phường Hồng Hà thì câu trả lời sẽ là không, bởi hơn ở đâu hết, họ đang mong mỏi từng ngày Nhà máy được di dời đi vị trí khác. Theo Nghị quyết của HĐND tỉnh và chủ trương của TKV, cuối năm 2017, Nhà máy Tuyển than Nam Cầu Trắng của Công ty Tuyển than Hòn Gai - TKV sẽ được di chuyển vào khu Làng Khánh, phường Hà Khánh, TP Hạ Long và chính thức dừng mọi hoạt động tại vị trí hiện nay vào cuối năm 2018.
Với vị trí mới cho lần di dời thứ 2 của Nhà máy Tuyển than, TKV đã cam kết sẽ đầu tư công nghệ sàng tuyển than hiện đại, tuyển than trong môi trường nước, hệ thống xử lý bùn nước theo công nghệ khép kín, sử dụng tối đa nước tuần hoàn. Việc vận chuyển than vào và ra khỏi nhà máy bằng băng tải có mái che, tại các khu vực có tuyến băng qua khu dân cư, sử dụng băng tải có bao che kín. Hệ thống kho chứa than của Nhà máy Tuyển than được tối ưu hóa theo địa hình trong khu vực, được bao che xung quanh phù hợp nhằm ngăn chặn tối đa việc phát tán bụi. Các phương tiện vận tải thủy vận chuyển than qua sông Cửa Lục, sẽ được che đậy kín.
Có thể TKV sẽ thực hiện các giải pháp công nghệ tối ưu để không gây ô nhiễm môi trường khi Nhà máy Tuyển than hoạt động như đã cam kết. Thế nhưng trong xu thế phát triển hiện nay, vị trí của Nhà máy Tuyển than không chỉ là câu chuyện về đảm bảo môi trường mà còn là sự phù hợp với quy hoạch phát triển của một địa bàn trong tầm nhìn dài hạn, nhất là đối với TP Hạ Long - tâm phát triển dịch vụ - du lịch của tỉnh Quảng Ninh.
“Dứt khoát di dời Nhà máy Tuyển than Nam Cầu Trắng vào cuối năm 2018 để bảo vệ môi trường” – đó là quan điểm của tỉnh Quảng Ninh! Người dân Hạ Long đang rất mong chờ và làm thế nào để lịch sử không lặp lại là câu chuyện về tầm nhìn cả trong quy hoạch, thực hiện chiến lược phát triển ngành, địa phương để đảm bảo sự bền vững.
Ngọc Lan
[links()]