Ngày 11/6, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 9, Quốc hội tiến hành phiên thảo luận tại tổ để cho ý kiến về: Việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh năm 2025. Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam; Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quốc phòng; Luật Sĩ quan Quân đội nhân dân; Luật Quân nhân chuyên nghiệp, công nhân và viên chức quốc phòng; Luật Nghĩa vụ quân sự; Luật Biên phòng Việt Nam; Luật Phòng không nhân dân; Luật Lực lượng dự bị động viên; Luật Phòng thủ dân sự; Luật Quản lý, bảo vệ công trình quốc phòng và khu quân sự; Luật Dân quân tự vệ; Luật Giáo dục quốc phòng và an ninh.
Cho ý kiến đối với nội dung thảo luận về mô hình tổ chức hành chính cấp tỉnh, cấp xã, đồng chí Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương, ĐBQH tỉnh Quảng Ninh nhấn mạnh, thời gian qua, đất nước đã chuẩn bị rất kỹ lưỡng cho việc sắp xếp mô hình hành chính mới, trong đó có những phương án cụ thể, kể cả vấn đề kiện toàn cấp ủy tại các địa phương. Qua quá trình khảo sát thực tế và làm việc với nhiều tỉnh, đồng chí nhận thấy các điều kiện cần thiết đã cơ bản hội đủ để Quốc hội có thể xem xét thông qua Nghị quyết.
Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng, việc thông qua mô hình hành chính cấp tỉnh có ý nghĩa quyết định tới khả năng vận hành đồng bộ của cấp xã, đặc biệt tại những địa phương sáp nhập. Nếu cấp tỉnh chưa được chính thức hóa, cấp xã sẽ gặp khó khăn trong thực thi nhiệm vụ do liên quan đến hệ thống con dấu, thủ tục hành chính và tổ chức bộ máy. Do đó, cần thống nhất lộ trình triển khai một cách đồng bộ, tránh tình trạng manh mún, chắp vá trong quá trình chuyển tiếp.
Đối với Luật Sĩ quan Quân đội nhân dân, đồng chí cho rằng dự thảo sửa đổi cần phù hợp với mô hình tổ chức hành chính mới với việc không còn đơn vị quân sự ở cấp xã, một số chức năng và nhiệm vụ phải được chuyển giao lên cấp huyện hoặc tỉnh. Cụ thể, các nội dung như tuyển quân hay bồi dưỡng kiến thức quốc phòng – an ninh cần được phân cấp và tổ chức lại phù hợp.
Về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam, đồng chí Nguyễn Xuân Thắng cho rằng đây là vấn đề chiến lược, có ý nghĩa lâu dài với vị thế và năng lực cạnh tranh quốc gia. Trung tâm tài chính không chỉ là nơi giao dịch tài chính mà còn là công cụ thu hút nguồn vốn đầu tư gián tiếp, nâng cao năng lực dịch vụ và góp phần đưa Việt Nam trở thành một mắt xích quan trọng trong chuỗi tài chính toàn cầu.Theo tinh thần của Văn kiện Đại hội XIII, chủ trương thành lập Trung tâm tài chính đã được xác định. Chính phủ, Bộ Chính trị cũng đã thống nhất chỉ nên có một trung tâm duy nhất, mô hình thế hệ mới, cạnh tranh được với các trung tâm lớn như Singapore hay Hồng Kông.
Đồng chí cho rằng ngay sau khi Quốc hội thông qua, Chính phủ cần khẩn trương xây dựng đề án cụ thể, xác định rõ mô hình điều hành, chuẩn bị cơ sở vật chất, hạ tầng công nghệ, pháp lý, để sớm đưa Trung tâm tài chính đi vào hoạt động. Bên cạnh đó, cần học hỏi kinh nghiệm từ những mô hình thành công như Astana (Kazakhstan), nơi chỉ trong vòng 7 năm đã đạt mức thu hút 10 tỷ USD/năm trong một nền kinh tế 270 tỷ USD. Trong khi đó, Singapore hay Hồng Kông mất hàng chục năm để đạt đến quy mô hiện tại.
Cùng cho ý kiến đối với dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam, Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh nhấn mạnh rằng, việc thành lập trung tâm tài chính thời điểm này đã là muộn so với thế giới. Nhiều nước đã hình thành trung tâm tài chính từ hàng trăm năm nay, trong khi đó, Việt Nam hiện vẫn chủ yếu huy động vốn qua tín dụng ngân hàng, vốn ngắn hạn lại được sử dụng cho vay trung và dài hạn, tạo rủi ro và thiếu bền vững. Vì vậy, việc hình thành Trung tâm tài chính quốc tế là tất yếu, nhằm huy động thêm nguồn lực tài chính phục vụ yêu cầu phát triển kinh tế trong giai đoạn tới, đặc biệt trong bối cảnh cần đạt mục tiêu tăng trưởng 2 con số.
Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, Chính phủ và Bộ Chính trị đã thống nhất chỉ có một trung tâm, nhưng được đặt tại hai địa điểm là TP Hồ Chí Minh và Đà Nẵng, nhằm bổ trợ, hỗ trợ lẫn nhau, tránh tình trạng cạnh tranh nội bộ. Dự thảo hiện nay đã xác định rõ: TP Hồ Chí Minh sẽ tập trung vào các dịch vụ tài chính truyền thống, thị trường vốn lớn; Đà Nẵng hướng tới tài chính xanh, fintech, dịch vụ cho doanh nghiệp vừa và nhỏ. Tuy nhiên, vẫn cần một cơ chế điều hành thống nhất, để đảm bảo phối hợp hiệu quả, tránh "đá nhau", đặc biệt trong khâu chính sách và phân định chức năng từng trung tâm.
Đồng chí cho biết, Ủy ban Kinh tế và Tài Chính của Quốc hội trong quá trình thẩm tra đã nêu rõ các yêu cầu: Cần một Ban Chỉ đạo cấp Chính phủ, do Thủ tướng làm Trưởng ban để chỉ đạo thống nhất; cơ quan điều hành trung tâm phải có thẩm quyền thực chất, đủ độc lập để ra quyết định nhanh, xử lý các tình huống đặc thù trong điều kiện quốc tế.
Đồng chí đề nghị, về giám sát cần làm rõ vai trò của các cơ quan thanh tra, kiểm tra bên ngoài, đảm bảo không chồng chéo, không bỏ trống hoặc lẫn lộn chức năng. Về cơ chế đặc thù, giao đất và ranh giới hành chính cần làm rõ hơn trong hướng dẫn sau này của Chính phủ, đặc biệt về ranh giới tại TP Hồ Chí Minh và Đà Nẵng, tránh lợi dụng chính sách để trục lợi. Về cơ chế dòng tiền và nguy cơ lách luật, đồng chí lưu ý, nhiều tổ chức có thể vừa hiện diện bên trong trung tâm, vừa có chi nhánh ngoài trung tâm, nếu không kiểm soát chặt, có thể xảy ra tình trạng trá hình, lợi dụng cơ chế đặc thù để lẩn tránh nghĩa vụ pháp lý hoặc trục lợi. Do đó, Quốc hội nên quy định nguyên tắc chung, giao Chính phủ cụ thể hóa bằng văn bản pháp lý phù hợp, đồng thời bảo đảm kiểm soát chặt dòng tiền, nhất là trong các giao dịch nội – ngoại trung tâm.
Để Trung tâm tài chính quốc tế vận hành cũng cần xem xét tăng bội chi cho các địa phương liên quan như TP Hồ Chí Minh và Đà Nẵng, có lộ trình hợp lý, nhằm đầu tư cơ sở hạ tầng, công nghệ và nguồn nhân lực. Tuy nhiên, phải quản lý chặt chẽ, minh bạch, tránh lãng phí và tiêu cực trong sử dụng nguồn lực công.